De wetenschappers van de Amerikaanse universiteit gingen na wanneer de vogels bij hun trek naar een broedplaats aankomen op de verschillende stopplaatsen. Ze legden die gegevens naast de gemeten temperatuurschommelingen. Wat bleek? Wanneer de temperatuur met 1 graad Celsius stijgt, arriveert elke soort gemiddeld 0,8 dagen vroeger op zijn stopplaats. Hun bevindingen publiceerden ze deze maand in het onlinetijdschrift PLoS ONE.

De onderzoekers baseerden zich op de onlinedatabase eBird, waarin zo’n 35.000 Amerikaanse amateurornithologen al tien jaar lang de migratiegegevens van achttien vogelsoorten verzamelen. Sinds 2002 gaat het al om meer dan 48 miljoen waarnemingen. De sterke kant van deze database is dat ze een groter gebied bestrijkt dan die van andere vogelobservatoria, aldus de wetenschappers.

Hoewel een groeiend aantal studies erop wijst dat de vogeltrek verschuift door klimaatverandering, verklaart die de waargenomen vervroeging van de migratie niet helemaal. Sommige soorten komen nu al drie tot zes dagen vroeger aan, terwijl de gemiddelde temperatuur de laatste decennia wereldwijd slechts met 0,74 graden Celsius is toegenomen. Er blijft nog altijd een flink verschil bestaan in het moment waarop de verschillende soorten aan hun trek beginnen.

Onder normale omstandigheden regelen de vogels hun migratiemoment aan de hand van daglengte en temperatuur. De daglengte verandert niet door klimaatverandering, en is daarmee een betrouwbare tijdsbepaling voor de vogels. De temperatuur doet dienst als extern signaal dat er voldoende voedsel te vinden zou zijn voor de vogels. Het weer en de temperatuur zijn echter in hoge mate onvoorspelbaar en verschillen per regio.

Ook factoren in de vogel zelf spelen mee. Zo bepalen hormonen het tijdstip van de rui, rusteloosheid voor vertrek en een snelle vetophoping; zaken die de vogels voorbereiden op de migratie. Deze cycli blijven ook bestaan zonder de seizoensgebonden externe signalen.

De vervroeging van de jaarlijkse trek kan op langere termijn verkeerd uitpakken voor de vogels, aldus Allen Hurlbert, hoogleraar biologie en betrokken bij het onderzoek. Een precieze timing van de trek is voor de dieren van levensbelang. Als ze te vroeg op hun broedplaats aankomen, kan de winterkou hen parten spelen; er is nog onvoldoende voedsel beschikbaar; of het vinden van een geschikte partner is nog een probleem. Ze kunnen doodgaan of minder jongen voortbrengen. Hurlbert: „Veel soorten lopen dan het risico uit te sterven.”