De rectores magnifici van de veertien universiteiten hebben gezamenlijke acties afgesproken, zo maakten zij vandaag bekend. Begin mei presenteren ze de verdere uitwerking van hun maatregelen.

Na de affaire met sociaal psycholoog Stapel, die jarenlang onderzoeksgegevens verzon, concludeerden de universiteiten dat de bestaande mechanismen en procedures om de wetenschappelijke integriteit te bewaken niet meer voldoende zijn.

„Voor de universiteiten was dit aanleiding om na te gaan of zij er al het mogelijke aan doen om schendingen te voorkomen en te traceren”, aldus de VSNU, de landelijke koepel van universiteiten. Zij neemt schending van de wetenschappelijke integriteit „zeer ernstig.”

De rectores van de universiteiten kondigen vier actiepunten aan. Er komt één landelijk document waarin zo nauwkeurig mogelijk is aangegeven welke overtredingen, zoals frauderen, fingeren en plagiëren, worden aangemerkt als schendingen van de wetenschappelijke integriteit en waartegen de universiteiten zullen optreden.

Onderzoekers, promovendi en studenten wordt de eisen van integere wetenschapsbeoefening duidelijker dan nu voorgehouden. Ook moeten ze expliciet beloven dat ze al het mogelijke zullen doen om de naleving van de code in hun eigen academische omgeving te bevorderen en te handhaven. Tijdens de promotieopleidingen, en ook daaraan voorafgaand bij de bachelor- en de masteropleidingen, wordt in het onderwijs aandacht gegeven aan de correcte manier van onderzoek doen.

Met één raammodel, dat gaat gelden voor alle universiteiten, worden de regelingen om fraude tegen te gaan op hoofdpunten dezelfde. Daarmee komt er meer duidelijkheid hoe universiteiten optreden bij schending van de wetenschappelijke integriteit.

Een van de afspraken is dat alle gevallen van wetenschappelijke fraude openbaar gemaakt zullen worden. Verder komt er een scheiding tussen de functie van vertrouwenspersoon en de integriteitscommissies en wordt de regeling om in beroep te gaan verduidelijkt.

Direct na de kwestie met Stapel, september vorig jaar, kwamen er twee nieuwe gevallen van fraude in de wetenschap naar boven. In het Universitair Medisch Centrum St Radboud (UMC) in Nijmegen werd een senior onderzoeker ontslagen en in het Erasmus MC in Rotterdam hoogleraar Don Poldermans.

De commissie-Levelt deed onderzoek naar de kwestie-Stapel. Zij wees, evenals de VSNU, op het belang van „het zelfreinigend vermogen” van de wetenschappelijke beroepsgroep.