Zo reageert prof. dr. Henk de Roest op de sluiting van de afdeling van de PThU in Leiden. Morgen vindt er een officiële afscheidsbijeenkomst plaats waarop diverse sprekers het woord voeren. De sluiting van de PThU in Leiden is de eerste in een reeks van drie. Op 20 april en 11 mei wordt afscheid genomen van de vestigingen in Utrecht en Kampen. Reden is de verhuizing van de PThU per 1 september naar Amsterdam en Groningen.

Prof. De Roest, praktisch theo­loog aan de PThU te Leiden, wil het hardnekkige misverstand uit de weg ruimen dat „de PThU naar de Vrije Universiteit of naar de Rijksuniversiteit Groningen gaat.” „Je leest ook berichten in de pers dat de synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft besloten dat de PThU uit Leiden, Utrecht en Kampen weg moet en naar Amsterdam en Groningen vertrekt. Het is echter een beslissing van de PThU zelf, die door de synode is goed­gekeurd.

De PThU blijft echter een zelfstandig college met een eigen bestuur en eigen staf. Wel komt de protestantse universiteit onder het dak van de nieuwe vestigingsplaatsen in Amsterdam en Groningen. Er wordt samengewerkt met de VU en Groningen, met name in de bachelor­opleidingen. Maar de eigen masteropleidingen gaan gewoon door, alleen de staf wordt nu verdeeld over twee plaatsen.”

Minder studenten

Het was vijf jaar geleden al bekend dat de PThU terug moest naar twee vestigingsplaatsen, aldus prof. De Roest. „De afgelopen tijd was het vooral een spannende vraag welke plaatsen dat zouden zijn, met name of Utrecht gehandhaafd zou blijven. Een belangrijke reden voor de inkrimping is het teruglopende aantal studenten theologie. De PThU begon vijf jaar geleden met 450 studenten, nu zijn dat er 350. Het is dan niet verantwoord meer om drie vestigingsplaatsen te hebben.”

De grootste verandering in het theologisch landschap die tot concentratie dwingt, is volgens prof. De Roest die van de ontwikkeling van de theologie naar godsdienstwetenschap. „De klassieke opleiding van theologie of godgeleerdheid staat al jaren onder druk. Universiteiten hebben gekozen voor het onderbrengen van theologie en religiewetenschap in de faculteit van geestes­wetenschappen, waardoor de theologie langzamerhand haar zelfstandigheid verloor. Dat dreigt zowel in Utrecht als in Leiden te gebeuren. Dat betekent ook dat de kerk steeds minder in beeld is op de universiteit.”

Ook Leiden koos voor theologie en godsdienstwetenschap binnen geesteswetenschappen. „Men ondergaat de situatie van ons vertrek nuchter. De universiteit heeft een riant aanbod gedaan om de PThU te behouden, maar wij voelden vanwege de inbedding in de veel grotere faculteit geesteswetenschappen te weinig stabiliteit op de universiteit om verder te gaan. Daarnaast ligt Leiden dicht bij Amsterdam.”

Prof. De Roest roemt de goede samenwerking met zijn Leidse collega’s. Hij kwam tien jaar geleden uit Utrecht naar Leiden, de plaats waar hij studeerde en promoveerde en sinds 2001 de leerstoel praktische theologie bekleedt. Prof. De Roest vertrekt naar Groningen, zijn collega’s uit Kampen en Utrecht gaan afwisselend naar Groningen of Amsterdam.

Prof. De Roest heeft gemengde gevoelens bij het huidige accent op godsdienstwetenschappen. „Deze keuze is mede ingegeven door de toenemende interesse in de verschillende religies, maar die vakken krijg je ook als je theo­logie studeert. Er lijkt mij dus geen specifieke reden om dit traject te kiezen.

Als je theologie studeert, heb je ook meer beroepsmogelijk­heden dan bij de studie godsdienst­wetenschap, niet alleen als predikant maar ook als geestelijk verzorger of justitiepredikant, opleidingen die de PThU ook aanbiedt en blijft aanbieden. We hopen dan ook dat de trend om godsdienstwetenschap te kiezen, gekeerd wordt.”

De Leidse universiteit is de oudste universiteit in Nederland, in 1575 opgericht door Willem van Oranje. „Het belangrijkste doel was nota bene de predikanten­opleiding”, aldus prof. De Roest. Daarom is het toch wel pijnlijk dat nu een unieke kerkelijke traditie beëindigd wordt. Er waren in het verleden soms spanningen tussen kerkelijke en staatshoogleraren, in die zin dat kerkelijke hoogleraren zich soms minder voelden, maar de laatste decennia is de relatie uitstekend.”

Leiden heeft een lange kerkelijke traditie gehad in de personen van Gunning, Berkhof, Miskotte, Van Gennep, Ter Schegget en Van de Beek. „Daaraan komt een einde”, aldus prof. De Roest. „Dat is toch wel erg jammer. Ik herinner me de belangrijke geloofsinbreng van de kerkelijke hoogleraren. Studenten moesten al tijdens hun opleiding stage lopen in de praktijk. Er was sprake van een gedeelde spiritualiteit, een liefde voor de ‘gewone’ gemeente.”

De verhuizing van de PThU van Kampen, Utrecht en Leiden naar Amsterdam en Groningen zal vrijwel zeker leiden tot gedwongen ontslagen, zo stelde het bestuur van de PThU vorig jaar. Prof. De Roest: „We verwachten geen ontslagen onder het weten­schappelijk personeel, wel bij de ondersteunende bureaus. Dat kan ook niet anders als het aantal vestigingen van drie naar twee gaat. De PThU heeft echter besloten om die twee vestigingen niet nog verder terug te brengen tot één. Mocht het aantal studenten in de toekomst verder dalen, dan zullen aan beide vestigingen minder docenten werkzaam zijn, maar dat zal plaatshebben via natuurlijk verloop. In die zin is de rust nu zeker teruggekeerd en kijken we verwachtingsvol naar de toekomst.”