Na de dood van dictator Franco in 1975 werd Juan Carlos (1938) de architect van het nieuwe Spanje. Hij is de zoon van de in ballingschap verkerende graaf van Barcelona. Franco had Juan Carlos als tienjarige jongen naar Madrid gehaald om hem op te volgen. Tegen aller verwachting in koos Juan Carlos resoluut een eigen weg en kreeg hij het volk achter zich – uniek, want op het moment dat hij de troon besteeg, was maar een handvol Spanjaarden gecharmeerd van de monarchie.

De verbazingwekkende prestatie van Juan Carlos om vanuit zijn benoeming door Franco een politieke hervorming en verkiezingen te realiseren, legde de basis voor zijn immense populariteit, ook wel het juancarlismo genoemd.

De transitie, zoals de overgangsperiode in Spanje heet, was niet gemakkelijk. Toch slaagde koning Juan Carlos erin het land van een archaïsche autocratie te veranderen in een moderne democratie, met een beperkte macht voor de koning. Aan de basis daarvan lag de nieuwe grondwet, van 1978, waarin artikel 56 aangeeft hoe de constitutionele monarchie eruitziet. Juan Carlos moest tegenstand overwinnen en franquisten en communisten voor zijn kar zien te spannen. Dat lukte. Ook wist hij zijn vader, Don Juan, ervan te overtuigen dat die zijn aanspraak op de troon moest laten varen.

De militairen bleven het langst dwarsliggen. Berucht is de staatsgreep van 23 februari 1981 onder leiding van Tejero. Deze werd door de koning verijdeld: hij verscheen op 24 februari om kwart over een ’s nachts op de televisie en verklaarde de grondwet te zullen verdedigen. Enkele uren eerder had hij de samenzweerders bevolen de wapens neer te leggen.

Demonstratie

Na 1981 kon de joviale Juan Carlos geen kwaad meer doen. Koningin Sofia, een geboren prinses van Griekenland en Denemarken, doet veel aan liefdadigheidswerk en straalt hartelijkheid en medeleven uit. Het Spaanse vorstenhuis voelt zich betrokken bij het volk. Na de aanslagen in Madrid, gisteren acht jaar geleden, liep prins Felipe met zijn zussen Elena en Cristina voor het eerst als leden van de koninklijke familie mee in een landelijke manifestatie tegen geweld en terrorisme.

Toch begint het imago van het koningshuis barsten te vertonen. Het begon vijf geleden met een spotprent van de kroonprins op de cover van een tijdschrift. Momenteel verkeert de jongste dochter, Cristina, in zwaar weer omdat haar man betrokken zou zijn bij een grootschalige corruptieaffaire. Ook zou de Spaanse koning Juan Carlos een vrouwengek zijn die talloze affaires had.

Als Felipe zijn vader op enig moment opvolgt, zal hij hard moeten knokken om de reputatie van de monarchie hoog te houden. Over de boomlange Felipe is niet zo heel veel bekend. Ten tijde van zijn geboorte in 1968 was hij infante van Spanje, een dynastieke titel die sinds de 13e eeuw wordt gedragen door de jongere kinderen van de Spaanse monarchen. Zijn vader was nog geen koning en Felipe geen erfopvolger. Pas op 30 januari 1986 werd Felipe erkend als troonopvolger, nadat hij –op 18-jarige leeftijd– in het parlement de eed aflegde op de grondwet en op de koning.

Letizia

Zijn opvoeding was erop gericht dat hij koning van alle Spanjaarden zou zijn. Hij bezocht alle regio’s van het land en proefde er de diversiteit. Verder maakte hij intensief kennis met de Spaanstalige wereld.

Jarenlang achtervolgden de media de prins, nieuwsgierig naar de vriendin die hij naar het altaar zou voeren. Zijn keus voor de journaliste Letizia Ortiz Rocasolano verraste menigeen. Zij was Spaans en rooms-katholiek, maar niet van adel en bovendien gescheiden. Dat laatste bleek niet onoverkomelijk, omdat ze niet voor de kerk was gehuwd.

In 2004 trouwde het paar onder grote belangstelling en in aanwezigheid van talrijke vorstenhuizen in de Almudenakathedraal van Madrid. Het was, in tegenstelling tot het vorstelijke huwelijk van Willem-Alexander en Máxima, waarbij een traan werd weggepinkt, een koele ceremonie. Letizia werd Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Letizia van Spanje, prinses van Asturië.

Ambities

Felipe en Letizia wonen met hun twee dochtertjes in een deel van het Zarzuelapaleis. Ogenschijnlijk is het een gelukkig gezinnetje, en het stel laat zich zonder problemen met de kinderen Leonor en Sofia fotograferen, bijvoorbeeld op vakantie in Mallorca.

Net als Máxima de Holanda, zoals de Nederlandse prinses in Spanje wordt genoemd, is Letizia uitgegroeid tot een stijl- en mode-icoon. Omdat ze almaar dunner werd (met haar 1,68 meter lengte zou ze op een gegeven moment 44 kilogram hebben gewogen), voedde dat het gerucht dat de prinses aan anorexia zou lijden. Vanuit het hof werd daar ontkennend op gereageerd.

Twee jaar geleden verscheen er een onthullend boek over Letizia: ”Letizia Ortiz. Una republicana en la corte del Rey Juan Carlos”. Hierin beweert de Catalaanse journalist Isidre Cunill dat de echtgenote van kroonprins Felipe republikeinse opvattingen zou koesteren. Ook voert hij aan dat koning Juan Carlos weinig op zou hebben met zijn schoondochter.

Hardere kritiek kreeg Letizia te verduren van de oude Spaanse royaltywatcher Jaime Penafiel. Penafiel wist te vertellen dat de prinses niet goed valt aan het hof en wreef haar onder de neus dat ze hoogmoedig zou zijn.

Asturië

De website van het Spaanse vorstenhuis geeft aan dat prins Felipe en prinses Letizia een drukbezette agenda hebben. De tijd zal leren of Letizia een goede koningin voor Spanje zal zijn, naast haar man, koning Felipe VI.

De eerste rooms-katholieke koningen kwamen uit Castilië en Aragon; Felipe en zijn Letizia uit respectievelijk Castilië en Asturië. Het is zeker niet uitgesloten dat dit een goede match kan zijn. Asturië neemt in de Spaanse annalen een bijzondere plaats in. Het was het enige christelijke gebied toen de rest van het schiereiland Moors bezit was. De kroonprins van Spanje draagt om die reden de titel Prins van Asturië.

Dit is het achtste artikel over prinselijke paren die wachten op een troonswisseling. Over twee weken: Zweden.

Felipe

Kroonprins: Felipe Juan Pablo Alfonso de Todos los Santos de Borbon y de Grecia, geboren op 30 januari 1968. Getrouwd met Letizia Ortiz Rocasolano (1972), twee kinderen. Felipe studeerde rechten aan de universiteit van Madrid en volgde verschillende programmaonderdelen van de studie economie. Hij behaalde een master aan de universiteit van Georgetown (VS).

Ouders: koning Juan Carlos en koningin Sofia van Spanje.

Zussen: Elena (1963), trouwde met Jaime de Marichalar, van wie zij in 2007 scheidde, heeft twee kinderen: Felipe (1998) en Victoria (2000);

Cristina (1965), getrouwd met Inaki Urgangarin, heeft vier kinderen: Juan Valentin (1999), Pablo Nicolas (2000), Miguel (2002) en Irene (2005).

Opvolging: eerste in de orde van de troonopvolging. De Spaanse wet zal veranderd moeten worden, wil zijn dochter koningin worden.