Congres Hervorming: Reformatie versterkte positie paus
BRETTEN – De Reformatie heeft gezorgd voor een versterking van de positie van de paus. „Door de acties van Luther was er behoefte aan daadkrachtige leiding, en die heeft de paus graag op zich genomen.”
Dat stelde prof. dr. Peter Walter, hoogleraar in Freiburg, vrijdag tijdens een congres in het Duitse Bretten over de vraag ”Van wie is de Reformatie?”
Interne verdeeldheid binnen de reformatorische beweging maakte het voor Rome duidelijk dat een eenhoofdige leiding beter was voor de eenheid van de kerk. Hetzelfde gold volgens Walter voor de afname van de aandacht voor de preek en de toename van de concentratie op de eucharistie. Er was een ontwikkeling die de preek meer centraal stelde, maar door de discussie over het avondmaal verdween de verkondiging welhaast achter de misviering.
Dr. Emidio Campi, die jarenlang leidinggaf aan het instituut voor Zwitserse Reformatiegeschiedenis in Zürich, vond het niet zo heel moeilijk om antwoord te geven op de vraag of de Reformatie van Zwingli slechts een „nevenkrater” was, naast de Reformatie van Luther. De bijdrage van de verbondstheologie, met name ontwikkeld bij Bullinger, heeft de Reformatie versterkt en verbreed. Ook het gereformeerde kerkrecht, waarin niet de predikant, maar de kerkenraad leidinggeeft aan de gemeente, heeft een democratisering van de Reformatie bewerkstelligd.
Dr. Campi liet aan de hand van oudere en nieuwere overzichtswerken zien hoe Zwingli en Bullinger als randverschijnselen werden beschouwd in de Zwitserse Reformatie. Campi keerde zich daartegen. Hij besloot met het beeld van een vulkaan en een nevenkrater en stelde dat bedacht moet worden waar het bij een vulkaan om gaat: dat wat eronder zit, komt er ineens uit. Bij de Reformatie in Duitsland en in Zwitserland is dat voor beide bewegingen gelijk: de genade Gods.
Prof. dr. Herman Selderhuis (Apeldoorn) gaf antwoord op de vraag of het calvinisme een uitbreiding of een versmalling van Luthers Reformatie was. Hij kon geen keuze maken, omdat het calvinisme volgens hem een voortzetting van Luthers Reformatie is. „Luther reformeert de visie op het gebied van de relatie met God, en Calvijn gaat daarop voort met te laten zien hoe die nieuwe relatie vorm krijgt in een nieuw leven. Luther reformeert de preekstoel, Calvijn vervolgens het hele kerkgebouw.” Ook in theologisch opzicht is Calvijn in Luthers spoor verder gegaan. Prof. Selderhuis constateerde dat de aanwezigen in Bretten verrast waren dat Luther in Nederland onder calvinisten razend populair is. „Calvijns Institutie is van belang voor de leer, maar wie het hart gevoed wil hebben, leest liever Luther.”
