Tussen CDA en PvdA bestaan grote verschillen. Een belangrijk onderscheid is sinds eind 2010 dat de ene partij in de regering zit en de ander niet. Maar er zijn ook veel overeenkomsten. Sinds gisteren missen beide middenpartijen, die er beide in de peilingen desastreus voorstaan, een feitelijke en formele partijleider. Beide tobben met de vraag langs welke route ze aan een nieuwe, krachtige voorman kunnen komen.

Het CDA lijkt daarmee overigens bepaald geen haast te maken. „Eerst de politieke koers op orde hebben, daarna komt pas de vraag naar het mannetje of vrouwtje dat die koers het beste kan uitdragen”, luidt het motto van partijvoorzitter Peetoom.

Ook de PvdA heeft er alle belang bij de keuze van een nieuw boegbeeld nog even uit te stellen. Partijleiders kunnen immers alleen goed functioneren als ze greep hebben op het het meest in het oog lopende deel van hun partij, te weten de Tweede Kamerfractie.

En daar zit voor de PvdA op dit moment het probleem. „Ik zie absoluut geen enkele mogelijkheid dat iemand uit de huidige fractie een waardige opvolger zou zijn voor Cohen”, zei gisteren Rick Jonker, voorzitter van de Jonge Socialisten. En hij is binnen zijn partij niet de enige die er zo over denkt.

Zelfs buiten de fractie liggen geschikte leiders niet voor het oprapen. Favoriet onder PvdA-leden is de Amsterdamse wethouder en loco-burgemeester Asscher (37): ambitieus, capabel, jong, communicatief sterk, en met een moderne uitstraling. Maar er zijn –behalve het feit dat Asscher niet in de Kamerfractie zit– drie belemmeringen.

De eerste is dat onduidelijk is of de Amsterdamse wethouder, gehuwd, vader van drie jonge kinderen en gehecht aan een zo normaal mogelijk gezinsleven, zelf wel toe is aan deze uitdaging. De tweede is dat niet vaststaat of de PvdA er goed aan doet om Asscher nu al naar voren te schuiven. Een goede fles wijn moet je niet te vroeg opentrekken. De derde is dat partijvoorzitter Spekman beloofd heeft dat de volgende partijleider door de leden gekozen gaat worden. Voor zo’n leiderschapsverkiezing is tijd nodig.

Vandaar dat de PvdA via een stappenplan werkt. Eerst een nieuwe fractievoorzitter kiezen; pas later, als Kamerverkiezingen in zicht zijn, een partijleider.

Voor dat fractievoorzitterschap kunnen Kamerleden zich de komende dagen kandidaat stellen. Partijleden krijgen daarna de gelegenheid te kiezen voor hun voorkeurskandiaat.

Voor het fractievoorzitterschap circuleren diverse namen. Hamer (53) is de enige die er ervaring mee heeft. Plasterk (54), oud-minister van OCW, zou het kunnen, net als Dijsselbloem (45) en gematigde Timmermans (50). Maar favoriet lijkt toch de hyperintelligente Samsom (40), voorheen campagneleider bij Greenpeace Nederland.

Samsom, sinds 2003 lid van de Tweede Kamer, heeft een ruime maatschappelijke en parlementaire ervaring en kan goed uit zijn woorden komen. En wat haast nog belangrijker is: de PvdA-leden zien het–zo bleek recent uit onderzoek– met hem zitten. Maar meer dan een tussenpaus zal hij niet zijn. Tenminste… als Asscher te zijner ingaat op de lokroep vanuit zijn partij.