Het voorstel heeft tot woede in Ankara geleid, omdat het in Turkse ogen is gericht op de ontkenning van de volkerenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk, bijna 100 jaar geleden. De Turkse republiek heeft als erfgenaam van dat rijk altijd volgehouden dat die genocide, die zou zijn gepleegd door de Ottomanen, nooit heeft plaatsgevonden.

De republiek werd begin jaren ’20 onder meer gesticht door ex-officieren van het Ottomaanse Rijk. De officiële Turkse lezing van het gruwelijke lot van de Armeniërs is dat er honderdduizenden zijn omgekomen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. Ankara bestrijdt de elders gangbare lezing dat het vermoorden van de Armeniërs een georganiseerde poging was deze bevolkingsgroep systematisch uit te roeien. De Franse wetgevers hebben eerder vastgelegd dat de Armeense genocide een feit is.

Turkije heeft Frankrijk met sancties en juridische stappen gedreigd, als Parijs de wet zou aannemen. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Ahmet Davutoglu, noemde het „onverantwoordelijk” Hij bekritiseerde maandag ook dat een parlement de geschiedschrijving dicteert: „Als elk parlement besluiten neemt over zijn kijk op de geschiedenis, begint een nieuwe inquisitie in Europa.”

De Armeense minister van Buitenlandse Zaken, Edward Nalbandian, reageerde erg verguld met de uitslag: „Deze dag zal in goud geschreven worden, niet alleen in geschiedenis van de Armeense en Franse volken, maar ook in de annalen over de bescherming van mensenrechten wereldwijd.”

Franse genocidewet

De Franse Senaat heeft de wet die het ontkennen van de Armeense genocide verbiedt, definitief goedgekeurd.

Wat beoogt deze wet?

De wet verbiedt de ontkenning dat de massamoord op de Armeniërs rond 1915 een daad van genocide (volkerenmoord) was. In die tijd zijn door toedoen van de Turken zeker 1 miljoen mensen gedood. In Turkije ligt de kwestie uiterst gevoelig.

Het ontkennen van de genocide gaat Frankrijk nu echter bestraffen met een jaar cel en een boete van 45.000 euro.

Wat is genocide?

Genocide is het planmatig uitroeien van een volk of groep. Meestal betreft het mensen van een bepaald volk, soms van een godsdienstige groep.

Genocide onderscheidt zich niet van massamoord door de omvang, maar door het (voor­opgezette) plan. Genocide is mogelijk zonder dat er een druppel bloed vloeit. De uitroeiing vindt dan plaats door het leven in een gebied onmogelijk te maken.

Is het netjes om genocide ter discussie te stellen?

Waarom niet? Omdat de Serviërs in Srebrenica in 1995 bejaarden, vrouwen en kinderen spaarden, is er altijd nog debat over of dit een geval van planmatige uitroeiing was. Terwijl dit plan juridisch de kern van een genocide is. Voor Rwanda in 1994 is dit plan wel aangetoond, evenals voor de Holocaust.

In de volksmond geldt genocide vaak als overtreffende trap van massamoord. Politici gebruiken dit woord dan ook graag om uit te drukken dat iets ernstiger is dan een ‘gewone’ massamoord.

Maar genocide is een juridisch begrip. Een discussie over de vraag of een massamoord als doel had de groep uit te roeien, hoeft niemand onrecht te doen. Daarmee hoeft men de ernst en de schaal van het gebeurde niet te ontkennen.

In de Tweede Kamer ligt een voorstel om ontkenning van genocide strafbaar te stellen.

Is dat hetzelfde?

Nee. Het voorstel van ChristenUnieKamerlid Voordewind wil alleen die ontkenning strafbaar stellen die als doel heeft slachtoffers te beledigen. Niet de zakelijke discussie over de motieven achter historische gebeurtenissen.