Zaterdag vond de landelijke dag van de vrijwilligersorganisatie Stichting Present Nederland plaats, waarbij de kersverse voorzitter André Rouvoet zich presenteerde. De stichting wil een beweging op gang brengen in de samenleving waarbij mensen het vanzelfsprekend vinden om naar elkaar om te zien. Dat doet ze door het verbinden van mensen die hulp nodig hebben en hen die vrijwilligerswerk willen verlenen.

Een van de vragen tijdens de bijeenkomst in Doorn is of Present verschil maakt in de kerken. Prof. Kennedy, de spreker van die dag, is daar pessimistisch over. „Ook al participeren leden van de kerken in Present, toch is de impact van Present op de kerken tot nu toe niet groot. Er wordt een collecte gehouden en dat is het wel zo ongeveer.” De hoogleraar geschiedenis van Nederland aan de Universiteit van Amsterdam vindt het jammer dat de kerken nauwelijks veranderen als het gaat om dienstbetoon aan de samenleving. „Het is belangrijk dat kerken zorgzamer worden en omzien naar anderen. De sterke kant van kerken is juist dat ze langdurige relaties met mensen kunnen ontwikkelen. Zij kunnen dat beter dan andere instanties.”

Tiemen Zeldenrust, directeur van Present Nederland, deelt het pessimisme van Kennedy niet. Hij vindt juist dat er „een ontluikend diaconaal reveil” ontstaat bij de kerken. Als voorbeelden noemt hij kerken in Utrecht en Dordrecht. „In de Utrechtse kerkelijke gemeenschap is Present niet meer nodig voor het organiseren van projecten en doet de kerk het nu zelf. In Dordrecht is een kerk, die eerst meer naar binnen gekeerd was, betrokken bij het werk van de Voedselbank. Present is wel degelijk meer dan een organisator van evenementen. De stichting heeft iets op gang gebracht.”

Present is nu bezig in het zuiden van het land voet aan de grond te krijgen. Tot nu toe is er slechts in Eindhoven een lokale afdeling. De stichting heeft Daniëlle van Lith aangesteld om in rooms-katholieke regio’s afdelingen op te richten. Zij heeft onder meer contacten in Tilburg en Noord-Limburg en hoopt voor de zomer met concrete resultaten te komen.

Zeldenrust zegt desgevraagd dat Present een christelijk karakter heeft en zijn inspiratie ontleent aan het navolgen van Christus in het dienen van de naaste. In de praktijk heeft de stichting een protestants-christelijk imago gekregen. Present is echter breder, zegt Zeldenrust, die eraan toevoegt dat de plaatselijke afdelingen zelfstandig zijn. Hij merkt op dat Present door de leegloop in de rooms-katholieke kerken geen goede ingang heeft via de kerkelijke kanalen. Daarom zoekt de stichting naar andere wegen, bijvoorbeeld via scouting, verenigingen en religieuze ordes.

Rouvoet, die sinds 1 januari voorzitter is van Present, zegt in zijn openingswoord er nooit aan getwijfeld te hebben dat er leven is na de politiek. De oud-minister vindt het mooie van Present dat het draait om de plaatselijke afdelingen. Het geheim van Present vindt hij dat men op een vanzelfsprekende manier invulling geeft aan de zelfredzaamheid van mensen. „Mensen moeten naar elkaar omzien. Present doet dat voor de hele samenleving vanuit een christelijke inspiratie”, aldus Rouvoet.

Kennedy zegt dat de motivatie van Nederlanders om vrijwilligerswerk te doen verandert. „De spirituele rechtvaardiging is afgenomen. Nederlanders hebben nu minder taal om uit te leggen waarom ze iets goeds doen. Ze hebben een individuele reden en kunnen die niet uitleggen. Ze doen het wel voor het hogere maar ieder doet dat voor zich. Het betekent niet dat ze egoïstisch zijn, want Nederland is nog steeds een land met veel vrijwilligers.”

Tijdens de workshop over innovatie zegt workshopleider Hans Blok, zelfstandig adviseur sociale ontwikkeling, dat gemeenten en maatschappelijke organisaties de betrokkenheid van burgers niet sterk lijken te ontwikkelen. Hij wijt dat wat de gemeenten betreft, vooral aan ambtenaren. Zij hebben volgens hem geen zin in nieuwe projecten en houden daardoor de boot af. Burgers moeten zelf met ideeën naar de gemeente gaan, zo raadt hij aan, eventueel door aan te kloppen bij de gemeenteraad of samen met een instelling naar de overheid te stappen. Hij hoopt dat Present zo een katalysator kan worden van de vernieuwing in het maatschappelijke domein.