Zowel de officier van justitie als de advocaat van Volkert van der G. ging dit voorjaar in hoger beroep tegen het vonnis van de Amsterdamse rechtbank. Die had de moordenaar van Pim Fortuyn achttien jaar cel opgelegd. In hoger beroep heeft het gerechtshof dit vonnis vrijdag bevestigd. Het was achttien jaar en het blijft achttien jaar.Bekijk je het meer gedetailleerd, dan zijn er wel een paar verschillen tussen beide vonnissen te bespeuren. Zo tilde het hof wat zwaarder aan de politieke effecten van de moord. Maar de strafmaat bleef gelijk.

Voor een weloverwogen moord op een politicus is achttien jaar gevangenisstraf, waarvan dan nog eenderde zal worden kwijtgescholden, niet veel. Maar in het geheel van de Nederlandse strafrechtspleging valt het vonnis niet uit de toon. Het feit dat in hoger beroep precies dezelfde straf toegekend werd als de rechtbank oplegde, wijst daar ook wel op.

Volkert was immers geen recidivist. Recent werd zijn naam wel weer in verband gebracht met de moord op de Veluwse milieuambtenaar Van de Werken, maar tot op heden kon dat niet hard gemaakt worden. Waarschijnlijkheden en verdachtmakingen zijn nu eenmaal nog geen bewijzen.

Vanuit de kring van de LPF werd negatief gereageerd op het vonnis. Het kamerlid Eerdmans vreesde na deze uitspraak van het gerechtshof voor het recht op vrije meningsuiting. Politici kunnen nu niet meer zeggen wat ze willen, zo concludeerde hij.

Nu valt het, gezien de recente schorsing van tal van regionale bestuurders in de LPF, in deze partij met het recht op vrije meningsuiting ook niet mee. Maar die conflicten kan men zien als een gevolg van het wegvallen van Fortuyn in een beweging die naar hem genoemd was en geheel rond zijn persoon was opgebouwd.

In de moordzaak-Fortuyn staan de feiten nauwelijks ter discussie. Volkert is de moordenaar en opereerde daarbij op eigen houtje. Hij behoort tot de radicale tak van de milieubeweging, waar men de waarde van een mens nauwelijks hoger acht dan die van een dier. Dat is niet alleen een verwerpelijk, maar ook een gevaarlijk standpunt. Dat verlaagt de drempel om tegenstanders uit de weg te ruimen.

In het vonnis van het Amsterdamse gerechtshof speelt ook de vraag mee in hoeverre er kans is op herhaling. Naarmate die groter geacht wordt, is er reden om de strafmaat hoger te stellen of TBS op te leggen. Lopen andere ’dieronvriendelijke’ politici gevaar wanneer Volkert straks weer op vrije voeten komt?

Volgens het Pieter Baan Centrum, waar hij onderzocht is, lijdt hij aan een obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis. Maar hoe groot is de kans dat Volkert van der G. te zijner tijd een nieuwe politieke komeet tegenkomt die hem onwelgevallig is, zodat hij zich geroepen voelt hem neer te schieten? Bij een gewone crimineel is de kans op recidive waarschijnlijk een stuk groter dan bij hem.

De gewelddadige dood van Fortuyn kort voor de verkiezingen schokte ruim een jaar geleden de samenleving meer dan allerlei andere moorden die in die tijd gepleegd werden. Maar het is ook niet zo dat door het neerschieten van Fortuyn het voortbestaan van het Nederlandse staatsbestel in gevaar kwam, zodat om die reden een veel zwaardere straf dan normaal op z’n plaats is.

De vraag kan zelfs gesteld worden of het wegvallen van Fortuyn niet meer geleid heeft tot stabilisering van de politieke verhoudingen dan een stembusuitslag waarbij de LPF als de grootste partij uit de bus kwam. Daarmee verzandt men echter gauw in allerlei speculaties.

Wie achttien jaar weinig vindt voor zo’n weloverwogen en koelbloedige moord, heeft groot gelijk. Het probleem zit dan echter in de straf die in Nederland in het algemeen voor dergelijke moorden wordt toegekend.