Nassurdine Haidari is speciaal uit Marseille gekomen voor overleg met andere organisaties die hun wortels hebben in de banlieues. „De groeiende armoede is een van de dingen die meteen in het oog springen als je mijn banlieue binnenrijdt”, zegt Haidari. ,Maar nog veel erger is het wantrouwen onder bewoners. Ze hebben geen enkele vertrouwen meer in het republikeinse systeem.”

Volgens Haidari heeft geen van de politieke partijen een idee van de wanhopige situatie in de verpauperde voorsteden. „Daarom hebben we besloten om zelf met concrete en haalbare voorstellen te komen.”

De noodkreet komt op het moment dat een onafhankelijke denktank, bestaande uit mensen uit de universitaire wereld, voormalige hoge ambtenaren en de topmensen uit het bedrijfsleven, pleit voor een koerswijziging van het stedelijke beleid. De aandacht is jarenlang uitgegaan naar renovatie van wijken. Zo zijn er sinds 2004 honderden miljoenen euro’s uitgegeven aan stadsvernieuwingsprojecten.

Met het renoveren van de wijken gaf de Franse overheid het signaal dat iedere burger gelijk is en in waardige leefomstandigheden moet kunnen wonen. Het is volgens de autoriteiten de eerste stap naar integratie.

Maar anno 2011 zegt die republikeinse gelijkheid de bewoners amper meer wat. De bewoners van de banlieue vinden dat de maatschappij hen juist niet als gelijken behandelt. De kansen op een baan en op goed onderwijs zijn niet hetzelfde als je uit de banlieue komt. Mensen worden nog altijd door de politie aangehouden op uiterlijke kenmerken, zeggen ze. En hoe kun je nu integreren in een systeem dat zich zo vijandig opstelt? vragen de bewoners zich af.

Haidari zegt dat integratie alleen plaatsvindt als mensen voelen dat de maatschappij hen als gelijkwaardige burgers behandelt. Daarom pleit zijn organisatie onder andere voor een ministerie voor gelijke behandeling dat iedere vorm van discriminatie moet uitsluiten. Ook wil ze dat bij de toewijzing van een huurwoning anonieme wachtlijsten gebruikt worden, om zo discriminatie op basis van een achternaam te voorkomen. Getto’s ontstaan doordat mensen van een bepaalde etnische bevolkingsgroep jaren achtereen bij elkaar geplaatst werden.

Dat in de voorsteden de invloed van de waarden van de republiek aan slijtage onderhevig is, erkent ook Gilles Kepel. Voor de politicoloog die aan het hoofd staat van de genoemde denktank is het duidelijk dat in nieuwe plannen voor stedelijke vernieuwing de bewoner weer centraal moet staan. Als het aan hem ligt, verdwijnen renovatieprojecten naar de achtergrond en krijgen onderwijs en werkgelegenheid voorrang. Alleen via het onderwijs kunnen immers waarden en normen doorgegeven worden.

President Sarkozy koos de afgelopen jaren bepaald niet voor integratie via het onderwijs maar voor het investeren van miljoenen euro’s in zichtbare veranderingen. „We hebben vergeleken met onze voorgangers nog nooit zo veel geïnvesteerd, gesloopt en gerenoveerd”, aldus premier Fillon.

Een alomvattend Marshallplan voor de banlieues bleek echter veel te duur. Wel ging er 30 miljard euro naar een netwerk van metrolijnen om de banlieues te ontsluiten. Uiteindelijk moesten de voorsteden het doen met een project waarbij slechts enkele honderden wijken speciale aandacht kregen.

De dagelijkse werkelijkheid veranderde niet of nauwelijks voor mensen die niet in een ‘aandachtszone’ wonen. Zo kampen de voorsteden nog altijd met jeugdwerkloosheidscijfers ver boven de 40 procent.

De komende presidentsverkiezingen zijn daarom voor de verschillende organisaties uit de banlieue van cruciaal belang. Traditiegetrouw zoeken politici van linksen huize dan de voorsteden op om potentiële kiezers te vinden.

Maar bewoners hebben het gehad met politici die denken te weten wat goed voor hen is. „Nu moet het maar eens andersom, en komen wij naar de politici toe. Eens zien of ze in de komende campagne naar óns willen luisteren”, zegt Haidari.