Museum voor Dode-Zeerollen in de steigers
Het ”Heiligdom van het Boek” in Jeruzalem staat in de steigers. „Na veertig jaar moet elk gebouw een proces van vernieuwing ondergaan”, zegt curator dr. Adolfo Roitman. „Maar er komen geen veranderingen in de constructie: vorm en architectuur blijven gehandhaafd.”
Het in 1965 geopende museum biedt normaal onderdak aan acht Dode-Zeerollen. Bouwlieden begonnen de renovaties in april. De werkzaamheden zullen ongeveer een jaar duren.
Het ”Heiligdom van het Boek” is een van de meest beroemde bouwwerken van Israël en behoort tot het Israël Museum in Jeruzalem. Het werd ontworpen door de Amerikaanse architecten Armand Bartos en Frederick Kiesler. Zij zorgden ervoor dat de bezoekers door een tunnel naar een ronde tentoonstellingsruimte moesten lopen, waar ze het gevoel dat ze een heiligdom binnentraden. Het witte kunstwerk heeft de vorm van een deksel van een van de kruiken uit Qumran.
Het Israël Museum bezit acht van de in totaal zo’n 850 Dode-Zeerollen. Het gaat om de eerste zeven boekrollen die bedoeïenen in 1947 vonden, en om de tempelrol die archeologen in december 1956 ontdekten. Deze bevinden zich in relatief goede staat. De overige duizenden fragmenten bevinden zich op diverse plaatsen op de wereld, maar de meeste liggen in de kelders van het Rockefeller Museum in Jeruzalem.
Bij het ”Heiligdom van het Boek” bevindt zich ook een veiligheidskamer, waar de rollen worden bewaard als ze niet worden tentoongesteld. De originele stukken teksten worden steeds voor slechts drie tot zes maanden getoond, omdat ze gevoelig zijn voor het licht. Het museum maakt, als de originelen zijn weggeborgen, gebruik van facsimiles.
De Dode-Zeerollen werden ontdekt in elf grotten bij Khirbet Qumran, aan de noordwestelijke oevers van de Dode Zee. De manuscripten dateren uit de periode van de derde eeuw voor Christus tot de eerste eeuw na Christus. De meeste teksten zijn in het Hebreeuws, maar er zijn er ook in het Aramees en Grieks. De leden van de sekte van Qumran hebben een deel van de rollen geschreven. Aan de vooravond van de aanval van de Romeinen in 67 na Christus borgen zij hun kostbare manuscripten op in grotten bij de Dode Zee. De ontdekking zorgde voor een sensatie in de archeologische wereld.
Na de renovatie worden er wel wijzigingen aangebracht in de voorwerpen die worden tentoongesteld. Volgens Roitman zullen de brieven van Bar Kochbah naar een ander gedeelte van het Israël Museum verhuizen. Deze werden in 1960 en 1961 gevonden door de archeoloog Yigael Yadin in „de grot van de brieven.” Bar Kochbah (”Zoon van een ster”) leidde tussen 132 en 135 na Christus de tweede Joodse opstand tegen de Romeinen.
In plaats daarvan zal de curator de Aleppo Codex in het gebouw plaatsen. Dit is het oudste Hebreeuwse manuscript met de volledige tekst van het Oude Testament dat tot nu toe is gevonden. De codex werd meer dan 1000 jaar geleden in Palestina geschreven door Shlomo Ben-Buya’a. Via Egypte kwam het manuscript in Syrië terecht, waar de Joodse gemeenschap het 600 jaar bewaarde. Bij anti-joodse rellen in 1947 raakten de codex beschadigd. In 1958 kwam de tekst in Israël terecht.
Bezoekers die nu het Israël Museum bezoeken, kunnen overigens wel de Tempelrol zien. Het manuscript is ondergebracht in een tentoonstellingshal in het hoofdgebouw. De expositie heet: ”De voorstelling van de tempel: rollen, steen en symbolen”. Het Israël Museum toont hier rolfragmenten, voorwerpen uit Qumram en objecten die kunstenaars hebben gemaakt die zich door de tempel lieten inspireren.
Uit de expositie blijkt dat de tempel in de afgelopen 2000 jaar een belangrijke rol heeft gespeeld in de Joodse traditie en kunst. Het proces van modernisering en secularisatie onder de Joden dat in de negentiende eeuw begon, heeft de houding tegenover de tempel beïnvloed. Sommigen zagen in het zionisme een equivalent voor de herbouw van de tempel: het zionisme zou als alternatief kunnen dienen.
Maar het Joodse heiligdom bleef toch een rol spelen in het denken. Zo was de tempel onder meer voorwerp van inspiratie voor studenten van de Bezalel-kunstacademie die Boris Schatz in 1906 in Jeruzalem oprichtte.