Buienradars zijn onder Nederlanders populair en dat is te begrijpen: je kunt er een nat pak mee voorkomen. Maar je moet wel kunnen vertrouwen op de informatie die je krijgt. Als het gaat miezeren, krijg je dat dan óók te zien?

Wat bij ons buienradars doen, dat doen ”smog-apps” op de smartphones van steeds meer Chinezen. Met daarop informatie over feitelijke en verwachte luchtvervuiling in een bepaalde plaats, op een zekere dag en een specifiek tijdstip. Kan ik buitenlopen en hoelang? En zo niet, wanneer dan wél? Vooral voor ouders met kleine kinderen, voor bejaarden en uiteraard voor mensen met ademhalingsproblemen zijn zulke vragen van belang. Zo kunnen ze ook bepalen of het verstandig is om naar een bepaalde stad te reizen. Geen luxeprobleem in een land dat zijn luchtvervuiling nog altijd niet onder controle heeft. Zo schreef NRC-correspondent Oscar Garschagen deze week vanuit Peking: „Al wekenlang is de stad bedekt door een steeds dikkere bruingroene, bij vlagen donkergele deken van stofdeeltjes, roet en woestijnzand.” Verder repte hij van „een zwarte substantie” die inwoners van Peking in hun zakdoek vinden nadat ze een keer goed hun neus hebben gesnoten.

China telt inmiddels tal van instanties die dagelijks informatie verschaffen over de toestand van de lucht boven vele tientallen steden. Via apps op smartphones is de informatie gemakkelijk op te vragen. De vraag is alleen: Zijn de gegevens betrouwbaar? Nee! roept Greenpeace al jaren en vorige maand hebben de autoriteiten in Peking dat ook toegegeven. Zo wordt een van de schadelijkste stoffen, PM2,5, nog niet gemeten met de apparatuur van officiële instanties, met als gevolg dat burgers regelmatig ten onrechte naar buiten worden gestuurd. In de woorden van Greenpeace: Wat de regering voorspelt, komt om de haverklap absoluut niet overeen met wat burgers buiten ervaren. De milieubeweging wijst op het „absurde contrast” tussen door de staat beloofde blauwe luchten en de smog waarin Chinezen daadwerkelijk terechtkomen.

Dankzij de Amerikaanse ambassade in Peking kwam deze misleidende informatie aan het licht. De Amerikanen gaven wél steeds de PM2,5-waarden door, met updates per uur. Veel Chinezen hebben op hun mobiel een app van déze informatiebron en konden het dus zelf constateren: terwijl de overheid ”blue skies” (blauwe luchten) voorspelde, kwam de ambassade met ”alarmerend slecht”. Foutje van de zaak? Niet helemaal. Een ambtenaar gaf toe dat het hier om politiek gevoelige informatie ging: soms waren de waarden zo hoog dat het maar beter was het niet te melden…

Wat meespeelt is dat de huidige Chinese meetapparatuur niet in staat is om PM2,5 te meten. Terwijl dit zogenaamde verfijnde fijnstof meer dan de helft van de troep uitmaakt die de lucht boven het noorden van China vervuilt. Desondanks stond het tot voor kort niet op de landelijke lijst van vervuilende stoffen die worden gemeten.

Naast toevoeging van deze stof aan de officiële lijst van te meten stoffen (wat dus, tot vreugde van Greenpeace, gaat gebeuren) zou het terugdringen van het autoverkeer ook een nuttige maatregel zijn. Dat vindt de Chinese regering ook en daarom is ze gestopt met de subsidiëring van potentiële autokopers op het platteland. Toen die in 2008 werd ingevoerd, bedoeld om de economie te stimuleren, schoten de verkopen omhoog. Ook de afschaffing van btw op auto’s is inmiddels van de baan, tot grote ergernis van de autofabrikanten. Dit najaar raadden de autoriteiten de branche aan om de fabricage van zuinigere en elektrische auto’s op te voeren. Al eerder probeerde het stadsbestuur van Peking de verkoop van auto’s (die steeg van 3,5 miljoen in 2008 naar 5,4 miljoen vorig jaar) –overigens met succes– terug te dringen door de introductie van een strenger registratiesysteem voor nieuwe auto’s, met maandelijkse quota’s. Het gevolg is wel dat er nu loterijen zijn waarmee je een registratie voor een auto kunt winnen…

De meeste andere steden –Sjanghai is een uitzondering, dat heeft die al sinds 1994– hebben zo’n beperking nog niet, en dat heeft zo een reden. Veel Chinese autofabrieken zijn eigendom van stedelijke of provinciale overheden en die zien liever de productie omhooggaan, om zo de werkloosheid in hun stad of regio te drukken.

PM2,5 ook in Nederland berucht

PM2,5 –PM is een afkorting voor ”particular matter”, is een verzamelnaam voor vervuilende deeltjes in de lucht, veroorzaakt door de industrie, op kolen gestookte centrales en door gemotoriseerd verkeer. PM2,5 is een fijnere variant van PM10 (bekend als het gewone fijnstof). Omdat het zo veel fijner is, is PM2,5 schadelijker voor de mens: het dringt dieper de longen binnen. In Nederland is het verkeer de belangrijkste veroorzaker van PM2,5, gevolgd door de zeescheepvaart op het Nederlandse deel van het continentaal plat.