Het zit Europeanen nog altijd in de genen. Weliswaar is het niet fatsoenlijk om neer te kijken op niet-blanken, maar diep in hun hart voelen de bewoners van de oude wereld zich nog altijd superieur. Wat heeft de derde wereld niet aan Europa te danken?

Tot op heden zijn de volken in Afrika en Azië afhankelijk van materiële en immateriële steun van het rijke Westen. Vestigingen van multinationals zorgen voor werkgelegenheid. Overheden financieren ontwikkelingsprojecten. Kerken bedrijven zending. Allemaal bedoeld om de derde wereld op een hoger plan te brengen. Niet vreemd dus dat Europeanen af en toe enige trots of zelfgenoegzaamheid uitstralen tegenover de volken van de niet-blanke continenten. Mag niet, maar elk mens heeft een hoogmoedig hart

De huidige crisis maakt duidelijk dat het beeld dat de Afro-Aziatische wereld het moet afleggen tegen de trans-Atlantische aan het vergruizen is. Op de laatstgehouden G20-top moesten Europese regeringsleiders voor het eerst hun best doen om aan landen als India, China en Brazilië duidelijk te maken hoe belangrijk de EU-landen zijn. De laatste vijf jaar wordt ook steeds meer zichtbaar dat de VS in politiek-militair opzicht weliswaar nog steeds de onbetwiste grootmacht zijn, maar dat China en India economisch en technologisch aan het inlopen zijn op de Amerikaanse reus.

Gisteren legde de topman van de Nederlandse bank FMO in deze krant uit dat de ontwikkelingslanden de nieuwe helden zijn. Bangladesh, een land dat veertig jaar geleden nog symbool stond voor ellende, rampspoed en oorlogsgeweld, heeft inmiddels een betere kredietwaardigheid dan Griekenland. Nigeria wordt inmiddels genoemd als een toekomstige economische grootmacht. Met groeicijfers tussen de 10 en de 15 procent is dat nog maar een kwestie van tien, twaalf jaar.

Intussen boeren de economieën in Amerika en Europa steeds verder achteruit. Het groeicijfer slinkt snel. Krampachtig wordt gepoogd de welvaart op peil te houden en de schulden af te betalen

Secularisatie

Deze omslag van het Noord naar Zuid en van West naar Oost is niet alleen op economisch terrein te ontwaren; hij doet zich ook voor op godsdienstig terrein.

Een paar cijfers, ontleend aan het eind vorig jaar verschenen boek ”Operation World”. In 1970 telde West-Europa bijna 147 miljoen christenen. Bij de eeuwwisseling, dertig jaar later, waren dat er 135 miljoen en naar verwachting zullen dat er aan het eind van deze eeuw 110 miljoen zijn.

Om dichter bij huis te komen: Nederland stond lang bekend als het Israël van het Westen. Toegegeven, dat was wellicht wat al te rooskleurig voorgesteld, maar het kwam nu ook weer niet helemaal uit de lucht vallen. Uit statistieken die eind vorig jaar werden gepubliceerd blijkt dat 7,8 miljoen mensen geregistreerd staan als niet-religieus. Dat is bijna de helft van de bevolking. En degenen die wel geloven in een god, zijn bepaald niet allemaal christen.

Samenvattend kan men zeggen dat de ontkerstening in West-Europa hard toeslaat. Daarbij moet worden bedacht dat de laatste jaren binnen die ontkerstende stroming een groeiende groep ontstaat die niet ‘slechts’ onverschillig staat tegenover het geloof, maar uitgesproken vijandig. De kille wind van de secularisatie wordt steeds straffer.

Wie over de Middellandse Zee kijkt of zijn blik oostwaarts richt, ziet het omgekeerde gebeuren. Nergens groeit de kerk zo snel als in Afrika. Ten zuiden van de Sahara nam het christendom tussen 1900 en 2010 toe van 9,1 tot 48,8 procent. In China is sprake is van megagroei van het christendom.

Schrijnend daarbij is dat deze enorme groei in de derde wereldlanden pas echt begon toen de dekolonisatie van die gebieden goed op gang was gekomen. De Amerikaanse kerkhistoricus Mark Noll heeft dat overtuigend aangetoond in zijn boek ”The New Shape of World Christianity”.

De vraag is dus gewettigd: Wat hebben de christelijke koloniale machten eigenlijk gedaan in de hen onderhorige landen? Ging het hun alleen maar om het ophalen van aardse schatten? Of wilden zij de inlandse bevolking iets goeds, iets blijvends brengen? Het saldo van de kolonisatie is in christelijk perspectief niet positief.

Lang nog niet iedereen lijkt voldoende te beseffen dat we momenteel een geweldige omslag in de geschiedenis beleven. In economisch opzicht verschuift het zwaartepunt van Europa en Amerika, oost- en zuidwaarts. Maar datzelfde kan worden gezegd van de kerkelijke ontwikkeling.

De kerken van Afrika en Azië zullen in toenemende mate het gezicht van de christenheid bepalen. Wellicht zullen reformatorische christenen de neiging voelen opkomen de betrouwbaarheid van die kerken te toetsen. Het gevaar daarbij is vooral te letten op de uiterlijke verschillen. Maar laten orthodoxe christenen vooral twee dingen niet uit het oog verliezen.

De jonge kerken willen vaak een Bijbelgetrouwe koers volgen. Van moderne theologie moeten ze niet veel hebben. En vooral, ze zijn bewogen met andere volken die het Woord niet (meer) tot hun kompas hebben.

Onlangs kwam er weer een groep Nigeriaanse zendelingen naar Amsterdam. Om de nakomelingen van een vroegere koloniale macht de blijde boodschap te brengen. De inhaligen van vroeger krijgen nu de goede boodschap van de beroofden.

De auteur is hoofdredacteur van deze krant. Reageren? goedbekeken@refdag.nl