„Wij vonden dat er ingegrepen moest worden, maar volgens De Nederlandsche Bank (DNB) lag hier een taak voor de Belgische toezichthouder.” Dit zei financieel directeur Bert Bruggink van Rabobank vrijdag voor de parlementaire enquêtecommissie financieel stelsel.

Volgens Bruggink was er in die periode sprake van een grote toestroom van financiële middelen van Fortis naar Rabobank. „Het ging om miljarden aan Nederlands spaargeld. Dat is heel veel”, aldus Bruggink.

Die grote toestroom van spaargeld van Fortis was geen gunstig teken, zei Bruggink. „Er waren duidelijk scheuren in het bolwerk Fortis aan het ontstaan. Het aandeel Fortis ging in die periode ook 20 procent onderuit.” Een week eerder ingrijpen had veel kunnen helpen, meende Bruggink. De terughoudende reactie van De Nederlandsche Bank noemde hij „onbegrijpelijk.”

Aan die toestroom van geld kwam volgens Bruggink een abrupt einde toen minister Wouter Bos van Financiën besloot de garantieregeling voor spaargeld te verhogen tot 100.000 euro. „Grotere spaarders gingen hun geld toen spreiden. Voor de Rabobank had deze maatregel een periode van instabiliteit tot gevolg.”

Dat de verhoging van de garantie onder het depositogarantiestelsel ook gold voor spaarders die hun geld bij de failliet gegane IJslandse Icesave-bank hadden ondergebracht was volgens Bruggink „fout.” Daarmee werden spaarders beloond voor „roekeloos gedrag”, meende hij. De garantie van 40.000 euro tot 100.000 euro spaargeld kwam in feite neer op een „bonus van 60.000 euro van de regering.”

Bij zulke bedragen gaat het ook niet meer om kleine spaarders, zei hij. „Men is willens en wetens ingestapt” bij een financiële instelling met een hoog risicoprofiel. Volgens Bruggink moet je spaarders laten nadenken over de partijen waarmee ze zaken doen.

Aandelen

Kort voordat ABN Amro en Fortis Nederland (deels) werden genationaliseerd heeft Rabobank gekeken of de bank delen van het Fortis-concern kon overnemen. De bank reisde in het najaar van 2008 naar Brussel af om boekenonderzoek te doen.

Volgens Bruggink werd Rabobank gevraagd naar Fortis te kijken door De Nederlandsche Bank (DNB).

„We hebben gekeken naar stukken die we eruit konden lichten die gezond of passend zouden zijn. Maar er was niets waar ik echt vreselijk enthousiast van werd.” Het was al bekend dat ING en BNP Paribas naar Fortis-onderdelen hebben gekeken.

Toenmalig president van DNB Nout Wellink belde voormalig bestuursvoorzitter Bert Heemskerk op 26 september op om af te reizen naar Brussel „om te kijken of er nog iets te halen was”, zei Bruggink. „We keken ernaar in de vorm van een overname, kijken of er al dan niet met andere banken iets te doen was om Fortis draaiende te houden. In die context.”

De sfeer dat ’eerste reddingsweekend’ „paniekerig, ongeorganiseerd en overwegend slecht” bij Fortis, zei Bruggink. De uitstroom van spaargeld is veel groter geweest dan Rabobank al had gedacht. Na 24 uur was duidelijk dat de problemen te groot waren en dat geen enkele bank „het aan kon” Fortis te helpen.

Rabobank keek vooral naar buitenlandse onderdelen van Fortis, en „zijdelings” naar Nederlandse omdat de bank problemen verwachtte met Nederlandse mededingingsautoriteiten.

Ongelukkig

Bruggink zei zich „als belastingbetaler redelijk ongelukkig” te hebben gevoeld toen bekend werd hoeveel Nederland heeft betaald voor de nationalisatie van ABN Amro en Nederlandse delen van Fortis.

Nederland betaalde in oktober 2009 16,8 miljard euro. Bruggink noemt die prijs „hoog.” Volgens hem was het toen al lang duidelijk dat er later meer geld bij zou moeten, gezien de „kapitalisatie- en liquiditeitspositie” van het concern.

„Het was onvermijdelijk. Als je a zegt, moet je ook b zeggen.” Later moest er meer geld in ABN Amro. Uiteindelijk is er ongeveer 30 miljard euro in gestoken.

Passend

Crisismaatregelen en ingrepen door de overheid in de loop van 2008 en 2009 hebben het gelijke speelveld voor financiële instellingen aangetast. Maar tegelijk had de overheid geen andere keuze, alsdus Bruggink. „Dus dat weegt tegen elkaar op. De maatregelen waren passend.”

De bankbestuurder heeft wel moeite met de manier waarop het ministerie van Financiën over de maatregelen communiceerde. Volgens hem gebeurde dat zo dat de markt de indruk kreeg dat de hulp potentieel voor elke financiële instelling bedoeld was. „Terwijl wij redelijk goed in de slappe was zaten.”

Bruggink heeft dat moeten uitleggen aan klanten. Hij had liever een „op maat gesneden aanpak” gezien door Financiën.

Nederland kwam onder meer met een garantieregeling van 200 miljard euro voor leningen tussen banken onderling en een pot van 20 miljard euro voor kapitaalinjecties.