Het tekort is ontstaan door verlies op gronden die de gemeente heeft aangekocht. Zo moest 11 miljoen euro worden afgeboekt omdat de aanleg van een bedrijventerrein niet doorging. November vorig jaar werd al bekend dat gemeenten in Nederland zeker 2,4 miljard euro zouden verliezen door tegenvallende opbrengsten van de grondexploitatie. Apeldoorn is naar verhouding een van de zwaarstgetroffen gemeenten. Het tekort in die gemeente is inmiddels opgelopen tot 438 euro per inwoner.

Een raadscommissie voert het onderzoek uit. „De lokale variant van een parlementaire enquêtecommissie”, zegt voorzitter Henk van den Berge (SGP). Apeldoorn heeft al ervaring met raadscommissies. In 2006 leidden de conclusies in een onderzoek naar een conflict tussen het beursgenoteerde bedrijf Reesink en de gemeente tot het opstappen van zeven wethouders. Van den Berge was ook toen voorzitter. „Onze commissie velt geen politiek oordeel over een college of wethouder. Wij zetten onze bevindingen op een rij. Het is aan de gemeenteraad daar conclusies aan te verbinden.”

Tijdens de openbare verhoren, die zes dagen duren, worden onder meer twee oud-wethouders en drie huidige wethouders ondervraagd. „Wat is de oorzaak van die afwaarderingen? De moeizame economische tijden of spelen andere factoren een rol? We onderzoeken of de gemeente goed op economische ontwikkelingen heeft ingespeeld en of ze het grondbedrijf wel onder controle had. Ook moet duidelijk worden hoe de raad daarover is voorgelicht.”

Er is een vermoeden bij de gemeenteraad dat het college, destijds voorgezeten door de huidige voorzitter van de Eerste Kamer Fred de Graaf, de raadsleden onvoldoende heeft voorgelicht. Het gaat dan om informatie over gronden voor het bedrijventerrein dat uiteindelijk niet doorging. Raadsleden vermoeden dat het college in februari 2010 niet alle beschikbare financiële cijfers heeft overlegd. Dat was destijds vlak voor de gemeenteverkiezingen.

De commissie denkt eind dit jaar het eindrapport te presenteren.