Wereld over honderd jaar onherkenbaar en onherstelbaar veranderd
De financiële crisis die wij nu meemaken zal grote gevolgen hebben. Economen zien aankomen dat de financiële macht op de wereld opschuift van Europa en de Verenigde Staten naar andere delen van de wereld: China en Brazilië. Deze landen gaan grote bedragen investeren om een deel van de immense schuldenlast van Europa en de VS te financieren. In ruil daarvoor krijgen ze meer macht op het toneel van de wereldeconomie. Deze landen zullen in hoog tempo hun economie verder gaan ontwikkelen, met India en nog andere landen in hun kielzog.
Tot voor kort bezat minder dan 20 procent van de wereldbevolking meer dan 80 procent van alle welvaart. Op zich genomen is een correctie niet meer dan rechtvaardig. Maar deze correctie zal geen herverdeling zijn. De nieuwe economieën zullen een enorme nieuwe welvaart creëren voor hun immens grote bevolkingen. Nieuwe hulpbronnen zullen erdoor worden gejaagd, en er zal veel meer energie worden opgewekt –China opent al jaren elke week een nieuwe kolencentrale– met een veel grotere CO2-uitstoot als gevolg.
Om het huidige welvaartsniveau in het Westen te verkrijgen, hebben we de aardatmosfeer al definitief ontwricht. Dat zal de komende jaren steeds vaker tot rampen leiden. De overstroming van Bangkok is een voorproefje van wat we steeds frequenter zullen zien. Verandering van neerslagpatronen zal steeds vaker net de druppel zijn die voor een catastrofe kan zorgen. Dat is nu al het trieste gevolg van onze kortzichtige honger naar materiële welvaart.
De nieuwe economieën hebben ons welvaartsniveau als voorbeeld. Wij zijn blind geweest voor de negatieve gevolgen, en dat zijn zij ook. Dat betekent dat de aardatmosfeer op ongekende wijze nog veel verder uit balans zal raken. Er komt vast wel weer een nieuw evenwicht, maar dan ziet de aarde er anders uit. En na een eeuw van klimaatrampen ziet de mensheid er ook anders uit.
Behalve de ontwrichting van de aardatmosfeer heeft ons blinde streven naar welvaart gezorgd voor uitsterven van dieren en planten op ongekende schaal. Wetenschappers schatten in dat zeker tussen de 25 en 50 procent van alle levende soorten op aarde over een eeuw zal zijn uitgestorven. Sommige wetenschappers die rekening houden met economische groeiscenario’s becijferen dat we het uitsterven van 90 procent van alle soorten niet kunnen uitsluiten.
Kijkend naar de groei van de wereldbevolking, de tomeloze behoefte aan materiële welvaart, de ontwrichting van de aardatmosfeer en het grote uitsterven van dieren dat is begonnen, denk ik dat we veilig kunnen stellen dat wij het einde van een tijdperk meemaken. Over honderd jaar ziet de wereld er onherkenbaar en onherstelbaar anders uit. Wij laten kaalslag en verwoesting na. Dat is geen doemdenkerij of speculatie. Dat is het op een rij zetten van feiten, en het aanwijzen van oorzaken en gevolgen.
De geologische geschiedenis van de aarde laat zien dat, voor zover wij weten, vijf keer eerder het uitsterven van soorten op vergelijkbaar grote schaal heeft plaatsgevonden. De bekendste keer is de catastrofe waarbij de dinosauriërs zijn uitgestorven. Tot nu toe zijn geologische processen of natuurlijke rampen de oorzaak geweest van deze perioden van grootschalig uitsterven. Nu beleven wij het dat de mens, aangesteld als bewaarder van het wonder dat leven heet, zelf deze verwoesting op aarde aanricht.
Ik kan me betere invullingen van het rentmeesterschap voorstellen. De economische crisis raakt de welvaart van het Westen diep. Maar dat wij allemaal verslaafd zijn aan welvaart, dat raakt alle leven op aarde op onherstelbare wijze.
De auteur is senior beleidsmedewerker bij de rijksoverheid. Hij schrijft deze bijdrage op persoonlijke titel. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl
