Op de laatste dag van de conferentie staat de actualiteit van het neocalvinisme centraal. Prof. dr. George Harinck, hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, belicht Herman Bavinck als politicus. Het beeld van een studeer­kamergeleerde moet gecorrigeerd worden. De laatste tien jaar van zijn leven is Bavinck lid van de Eerste Kamer.

In de politiek bekritiseert Bavinck de gedachte dat het modernisme de islam van binnenuit zal overwinnen en stelt hij dat de moderne cultuur schatplichtig is aan het christendom. In plaats van te streven naar modernisering van de islam kan de Nederlandse overheid volgens hem beter investeren in christelijk onderwijs in Nederlands-Indië. Alleen het christelijk geloof geeft antwoord op de vragen waar de islam het Westen voor stelt. Volgens Harinck kiest Bavinck de vlucht naar voren en onderschat hij de seculariserende kracht van het moderne denken.

Richard J. Mouw, president van Fuller Seminary in Californië, stelt in zijn lezing dat het niet meer mogelijk is om uit te gaan van de vanzelfsprekendheid van een joods-christelijke cultuur. De islam moet geaccepteerd worden als een alles­omvattende wereldbeschouwing en niet gedwongen worden tot aanpassing. Christenen dienen de dialoog met de islam aan te gaan en moslims te helpen een theologie te ontdekken die vreedzaam samenleven mogelijk maakt. Daarnaast moeten alle kansen benut worden om moslims te laten ontdekken dat alleen in Christus alle levens­vragen een antwoord vinden.

In de discussie benadrukt Mouw dat het de roeping van christenen is om te zoeken naar dat wat verbindt vanuit het geloof in de algemene werking van de Heilige Geest. De vraag is volgens hem of er in de islam ook elementen zijn die christenen kunnen versterken.

De conferentie wordt afgesloten met de uitreiking van de Bavinckprijs. In zijn toespraak roemt John Bolt, organisator van de conferentie, de kwaliteiten van Balkenende, die in de moeilijke periode na de aanslagen in New York en ten tijde van toenemende spanningen in de samenleving leiding heeft gaf aan verschillende kabinetten. „In de Amerikaanse politiek zou dat ondenkbaar zijn.”

Balkenende benadrukt in zijn rede de noodzaak van een nieuwe oriëntatie. De neocalvinistische traditie inspireert volgens hem om verantwoordelijkheid te nemen voor de samen­leving. De wereld verkeert in een meervoudige crisis: het klimaat, de energie, de terreur. „Het optimisme waarmee een paar jaar geleden de problemen werden aangepakt, is door de economische crisis weggeëbd.”

De wereldleiders weten niet welke kant zij op moeten, omdat er geen kompas is, geen oriëntatie. De crisis is volgens Balkenende ten diepste een morele crisis. „Het nemen van verantwoordelijkheid begint in de kleine kring van het eigen leven en het gezin.”

De verbanden in de samen­leving, zoals het bedrijfsleven en de maatschappelijke organisaties, zijn van belang, aldus 
de oud-premier. „In de neo­calvinistische wereldbeschouwing staat de soevereiniteit in eigen kring centraal. Ieder moet zijn eigen ver­antwoordelijkheid nemen.”

Niet alles mag op het bordje van de overheid geschoven worden. Om verantwoordelijkheid te dragen, is naar de mening van Balkenende een nieuwe oriëntatie op waarden nodig. Daarom zette hij waarden in de politiek weer op de agenda. „Ten diepste gaat het om de waarden van het Evangelie: naastenliefde, gerechtigheid en barmhartigheid.”

Dit artikel is het derde en laatste verslag van de Bavinckconferentie.