In het paradijs was er geen spanning tussen macht en recht. Misbruik van macht bestond niet. Maar in deze wereld is een scheiding beter. Het recht is er om de burger te beschermen tegen de (over)macht van de staat. Een sterke, onafhankelijke rechter blijkt in de praktijk de beste garantie dat de staat het algemeen belang blijft dienen.

De regering van de Oekraïense president Janoekovitsj is deze week door vrijwel alle westerse regeringen over de knie gelegd voor de veroordeling van Julia Timosjenko. Men verdenkt de president ervan dat hij achter de celstraf van de oud-premier zit.

Oekraïne is een land dat al sinds de val van de Sovjet-Unie is verdeeld in een Russisch en een Europees deel. Janoekovitsj behoort tot het deel dat naar Moskou kijkt. Timosjenko is een opportunist, maar bekende zich rond de Oranjerevolutie in 2004 tot het Europese kamp.

De veroordeling van Timosjenko gaat erover dat zij in 2009 als premier een onfortuinlijk gasakkoord met Rusland heeft gesloten waarbij ze de Oekraïense staatskas voor 137 miljoen euro heeft benadeeld. Ze zou zich bewust hebben schuldig gemaakt aan overtreding van bevoegdheden.

Op zich kan dit allemaal waar zijn. Maar het vreemde is wel dat een (oud-)premier voor de rechter wordt gedaagd. Als een Nederlandse minister een project laat mislukken, roept de Tweede Kamer hem ter verantwoording. Als het echt verwijtbaar is, stuurt het parlement hem naar huis. Dat kan zelfs gaan over klunzig optreden van een voorganger.

Dat heet in een democratie politieke (of ministeriële) verantwoordelijkheid. Dat is de enige constructie om Oekraïense toestanden te voorkomen. Zodra al het handelen van een minister later tot celstraf kan leiden, is er voor het politieke ambt immers wel veel moed nodig.

Of president Janoekovitsj inderdaad achter de veroordeling van Timosjenko zit, valt niet te bewijzen. Wel weten we dat hij er alle belang bij heeft dat ze zeven jaar vastzit. Vorig jaar won hij slechts nipt de verkiezingen van haar (49 tegen 45 procent). Bij een volgende ronde kan dat anders uitvallen.

Ook weten we dat Janoekovitsj niet brandschoon is. Eind 2004 bepaalde het hooggerechtshof in Kiev dat zijn verkiezingsoverwinning met te veel twijfel omgeven was en dat er een nieuwe stemronde moest komen. Toen won ineens het westerse kamp, met Timosjenko en Joesjtsjenko. Dit was een pijnlijke vernedering voor hem. Misschien wilde hij een oude rekening vereffenen.

Dit vonnis dempt het vertrouwen in Oekraïne, ook van de zakenwereld. Dat kost ongetwijfeld meer miljoenen dan een ongelukkige deal van Timosjenko. Janoekovitsj had er dus slimmer aan gedaan verkeerd beleid in het parlement af te handelen en de rechter zijn vrijheid te gunnen.