In gemeenten met een presbyteriaanse structuur zijn alle ambten gelijk, zodat niet het ene ambt over het andere ambt kan heersen. In theorie klinkt dit heel mooi, maar in de praktijk blijkt dit een stuk lastiger te zijn. De gereformeerde kerkorde geeft onvoldoende duidelijkheid over wie leidinggeeft aan wie en in hoeverre een predikant zich moet laten aansturen. Een predikant heeft vaak meer zeggenschap dan de andere ambtsdragers en wanneer hij te veel autonomie claimt, kan het lastig zijn om hem op zijn functioneren aan te spreken. Dat kan problemen geven.

Ambtsdragers, waaronder predikanten, staan onder het gezag van God. Omdat er in gemeenten geen werkgever-werknemerrelatie is tussen de gemeente en de predikant, hoeft een predikant geen verantwoording af te leggen over datgene wat hij doet. Er is eigenlijk niemand die hem aanstuurt, want de predikant is samen met de andere ambtsdragers verantwoordelijk en zij staan allen op gelijke voet. Deze argumenten worden vaak gebruikt om het voeren van functioneringsgesprekken binnen de kerkenraad af te wijzen

Toch is het erg waardevol om met elkaar in gesprek te gaan over het functioneren. De verwachtingen ten aanzien van een predikant verschillen sterk. Zolang daarover niet gesproken wordt, blijft iedereen zijn eigen verwachtingen houden en zullen er mensen teleurgesteld raken in de predikant. Ook weet een predikant dan niet wat er van hem verwacht wordt en doet hij dus de dingen die hij belangrijk vindt, terwijl de gemeente daar misschien anders over denkt. Het is goed om dit tijdens het beroepingsproces al bespreekbaar te maken.

Wanneer er openheid is over de verwachtingen, heeft dit tot gevolg dat er minder spanningen zijn rond de positie van de predikant. Ook is het in het belang van de gehele gemeente dat een predikant goed functioneert. In gesprek gaan over het functioneren wordt vaak als bedreigend ervaren. Een gesprek waarin wederzijds feedback kan worden gegeven, kan echter zeer waardevol zijn. Een predikant heeft op zo’n moment de mogelijkheid om aan te geven hoe het met hem gaat, waar hij tegenaan loopt en wat hij graag anders zou willen zien. Als blijkt dat iets hem niet goed afgaat, kan besloten worden dat iemand anders deze taak overneemt.

Het kan moeilijk zijn om dit aan te geven, maar het levert veel op. De taken die minder goed bij een bepaalde predikant passen, kunnen dan worden uitbesteed, waardoor er meer tijd besteed kan worden aan datgene waar hij goed in is en waarvan hij energie krijgt. Om dit te ontdekken is het belangrijk om hierover in gesprek te gaan.

Door met regelmaat met elkaar in gesprek te gaan kan voorkomen worden dat er conflicten ontstaan. Er is dan namelijk een moment waarop je ongenoegens of frustraties kunt uitspreken, waardoor eventuele problemen kunnen worden voorkomen of opgelost.

De auteur schreef een afstudeerscriptie over het onderwerp leiderschap in de kerk. Vandaag vindt in Houten een symposium plaats over het onderwerp.