Verder zorgt de bewindsvrouw voor een „drastische beperking” van het aantal examenvoorschriften. De deelvakken vliegen uit het cursusprogramma en worden vervangen door verplichte vakken. Al met al moet dit leiden tot minder stress, meer keuzevrijheid en veel meer autonomie voor de scholen.

In een toelichting op de plannen waarvoor zij vrijdag de steun van het kabinet verwierf, zegt minister Van der Hoeven dat ze hoopt op „herkenbare, aantrekkelijke en haalbare vakkenpakketten.” Een wezenlijke verlichting van het leerprogramma is het niet, beweert zij. „Met deze aanpassingen zijn de kinderziekten uit de tweede fase.”

De grotere mogelijkheden tot variatie moeten het voor leerlingen wel aantrekkelijker maken. Verder mikt de bewindsvrouw erop dat de wijziging ook meer leerlingen naar een bètaprofiel lokt. Ze denkt nog na over maatregelen om leerlingen vervolgens te motiveren om dan ook door te stromen naar een exacte vervolgstudie. Te vaak blijft die keus volgens Van der Hoeven uit.

Alternatieve werkvormen, zoals bijvoorbeeld stages, maken hun entree in havo en vwo. De profielen waarvoor bij de introductie van de tweede fase is gekozen, blijven gehandhaafd. Maar ze krijgen doorgaans drie in plaats van vier vakken. Daarmee komt de minister tegemoet aan de wens de leerlingen in de laatste twee jaar van het middelbaar onderwijs minder te belasten.

Natuurkunde wordt in het profiel natuur en gezondheid opgenomen en wordt daarmee zwaarder. De bètavakken (wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie) moeten van Van der Hoeven worden vernieuwd. Nederlands en Engels blijven zowel voor havo als vwo verplicht. In het vwo zijn de deeltalen Frans en Duits vervangen door één volledige tweede taal: Frans, Duits, Spaans, Russisch, Italiaans, Fries, Turks of Arabisch.

In het havo is er in het zogeheten gemeenschappelijk deel geen ruimte voor een volledige tweede moderne vreemde taal. Leerlingen die meer talen willen volgen, kunnen dit doen binnen het vrije deel. Ook algemene natuurwetenschappen wordt in het gemeenschappelijk deel voor havo geschrapt.

De aanpassingen gaan pas over vier jaar in, per 1 augustus 2007, om de wet te kunnen veranderen en het lesmateriaal op de nieuwe situatie af te stemmen. De huidige tweede fase is een „vrij complex en versnipperd systeem van vakken en deelvakken.” Het verschijnsel deelvakken ontlokte brede kritiek, vooral van leraren. Een deelvak betekent dat leerlingen een taal alleen leren lezen of spreken.

Minister Van der Hoeven beweert dat ze zoveel mogelijk tegemoet is gekomen aan de brede kritiek die er was op de situatie in de tweede fase. Ze heeft niet de illusie dat ze het iedereen naar de zin kan maken: „Als ik aan de ene lobby iets toegeef, is de andere weer ontevreden.”

Het voorstel van Van der Hoeven is vrijdag naar de Tweede Kamer gezonden. Die buigt zich er na het zomerreces over.