Bijbelse oplossing voor de kredietcrisis: meer markt, minder overheid
Meer marktdenken is hét recept voor de oplossing van de kredietcrisis, stelt Hans van de Breevaart op grond van enkele Bijbelse principes.
Het is crisis. Overheden zuchten onder schuldenlasten. Banken moeten met belastinggeld uit de brand worden geholpen. Bedrijven hebben nauwelijks nog toegang tot noodzakelijke kredieten. Burgers verliezen koopkracht. Allerwegen dient de broekriem te worden aangehaald.
De problemen zijn begonnen met de crisis op de huizenmarkt in de Verenigde Staten. Decennialang heeft de Amerikaanse overheid via stimulerende maatregelen het eigenwoningbezit bevorderd. De rente werd kunstmatig laag gehouden, zodat burgers eerder geneigd waren een hypotheek te nemen. Als gevolg daarvan stegen de huizenprijzen, zodat steeds hogere en risicovollere hypotheken afgesloten moesten worden.
Toen veel huiseigenaren niet in staat bleken hun lasten te dragen, was de kredietcrisis een feit. Banken bleken onvoldoende buffers te hebben tegen het wegvallen van hypotheekinkomsten. Om faillissement te voorkomen zag de Amerikaanse overheid zich gedwongen bij te springen. Het probleem verspreidde zich als een olievlek over de rest van de wereld.
Veel critici wijzen de vrije markt aan als hoofdschuldige. Die heeft de ‘geldwolven’ in het bankwezen de vrijheid gegeven zich ten koste van anderen te verrijken. Dat is echter te gemakkelijk. Natuurlijk, ‘geldwolven’ bestaan. Maar met veel geld verdienen is op zichzelf niets mis. En doorgaans verdienen mensen veel geld als zij een dienst leveren waar kennelijk veel mensen behoefte aan hebben. Op de vrije markt gebeurt dat voor een prijs die door consumenten als redelijk wordt ervaren. Normaal gesproken werkt de markt zelf corrigerend.
Er was wel een andere partij in het geding die de marktprijzen heeft beïnvloed: de overheid. Ook in Nederland. Via de hypotheekrenteaftrek probeert de overheid al decennialang het eigenwoningbezit te stimuleren. En, net als in de VS, zijn de gevolgen daarvan nu voelbaar. Velen vragen: Wie is de schuld van dit alles? De vrije markt? Of de geldwolven van de bank? Begerige burgers? Vadertje staat?
De Amerikaanse theoloog Wayne Grudem bepreekt de genoemde vragen in zijn boek ”Politics according to the Bible” (2010). Samen met John Piper vormt hij een spraakmakend duo binnen de evangelicale beweging.
Volgens Grudem is de schuldvraag belangrijk, maar kunnen we daar niet bij stil blijven staan. Het recept voor een oplossing is volgens hem: meer markt, minder overheid. Ook de Bijbel wijst volgens Grudem in die richting. Dat blijkt onder meer uit de volgende Bijbelse principes:
Het recht op persoonlijk eigendom. Het gebod: „Gij zult niet stelen”, is daarvan het ultieme bewijs. Dat gebod geldt niet alleen individuen, maar ook de staat. Zo waarschuwde de profeet Samuel voor een sterke staat en het daarmee verbonden belastingregime en verlies aan vrijheid.
Individuen hebben het recht om hun eigendom naar eigen inzicht aan te wenden. Aan onze keuzevrijheid wordt niets afgedaan door de mogelijkheid dat wij verkeerde keuzes maken.
Het recht van individuen om te worden beschermd tegen de keuzes van anderen die elementaire vrijheden schaden.
De plicht van individuele christenen om ervoor te zorgen dat niemand van honger omkomt. Het belangrijkste middel daartoe is economische groei. „Weest vruchtbaar en wordt talrijk, vervult de aarde en onderwerpt haar…”
Het gebod: „Gij zult niet begeren wat uws naasten is”, weerspreekt ieder appel aan de overheid om verschillen tussen arm en rijk tot een minimum te beperken. Terecht noemde Augustinus een overheid die via hogere belastingen probeert meer macht naar zichzelf toe te trekken, een roversbende.
Te veel overheidsbemoeienis remt economisch herstel. Door de ”New Deal” van Roosevelt heeft de crisis van de jaren dertig langer geduurd dan nodig was. Eenzelfde effect lijkt de politiek van Obama op de huidige economie te hebben.
Omgekeerd zorgden de belastingverlagingen die Ronald Reagan begin jaren tachtig doorvoerde voor ongekende economische groei. Toen Reagan zijn ambtsperiode begon, waren de werkloosheidscijfers en koersverliezen op Wall Street beduidend hoger nu. Doordat de recessie toen van zo korte duur is geweest en werd gevolgd door een krachtig herstel, herinneren wij ons die tijd niet meer als crisisperiode.
Christenliberalen roepen de overheid daarom op: laat de keus aan uw burgers. Geef hun in tijden van economische crisis meer te besteden. Schaf de hypotheekrenteaftrek af en voer een algehele belastingverlaging door voor zowel burgers als ondernemingen.
Overheid, geef uw burgers terug wat zij verdiend hebben en laat ze zelf beslissen waaraan zij hun geld uitgeven. Dat alleen leidt tot het creëren van economische meerwaarde en, uiteindelijk, groei. En die economische groei zorgt uiteindelijk, zo leert de geschiedenis, voor een stijging van de algemene welvaart.
De auteur is godsdienstwetenschapper en werkzaam in het bedrijfsleven.
