„Nee, dat niet, maar ik ben toch niet gerust over ons huidige inspectiesysteem”, aldus minister voor Volksgezondheid Tommy Thompson gisteren. De Food and Drug Administration (FDA), die onder Thompsons verantwoordelijkheid valt, beschikt over 750 inspecteurs, van wie er 158 actief zijn op havens en vliegvelden om geïmporteerde voedingsmiddelen te inspecteren. Het ministerie van Landbouw heeft ongeveer evenveel inspecteurs die zich speciaal bezighouden met vlees en gevogelte, inclusief de import daarvan.

Paniekzaaiers
„Steekproeven, meer kan men werkelijk niet doen; ook niet als het verzoek van de regering wordt ingewilligd en beide ministeries er nog eens een paar honderd inspecteurs bij krijgen”, meent Fred Dailey, hoofd van het departement van Landbouw van de staat Ohio. Deze staat heeft alle boeren gewaarschuwd om alerter te zijn. Sluit je schuren ’s nachts, controleer je hoeveelheden chemicaliën, check je leveranciers en wees voorzichtiger met bezoekers, zo luiden enkele van de adviezen. „Wij zijn al alerter geworden door de epidemie van mond– en klauwzeer in Europa. De bse–problematiek daar en de aanslagen van 11 september hebben duidelijk gemaakt dat wij hier thuis in de VS ook nergens immuun voor zijn”, aldus Dailey.

Zijn de VS voorbereid op biologische aanvallen? Niet in de verste verte. „Zelfs al is men nu alerter, dan nog is er een element van verrassing omdat je nooit weet waarmee het begint en omdat je aanvankelijk ook niet weet of een ziekte zich natuurlijk heeft ontwikkeld of dat die door een vijandige macht of groep wordt verspreid. En ons controlesysteem is bovendien op geen enkele manier geschikt of voorbereid op massale voedselvergiftiging, of een georganiseerde aanval op onze oogsten of op onze veestapels”, aldus Floyd Horn, hoofd van de afdeling voedselveiligheid van het ministerie van Landbouw tijdens een recente hoorzitting van de Senaat.

Zijn bazin, minister van Landbouw Ann Veneman, is iets optimistischer. Tijdens een bijeenkomst met Republikeinse parlementariërs verzekerde zij hen dat de „kernpunten van ons voedingssysteem gewaarborgd zijn.”

Caroline Smith De Waal van de consumentengroep Center for Science in the Public Interest betwijfelt dat. „Onze wetgeving vertoont lacunes. Voedingsmiddelen worden betrekkelijk snel verspreid en geconsumeerd. Dat betekent dat kwaadwilligen in korte tijd veel schade kunnen aanrichten. Dat gevaar kun je niet neutraliseren met een paar honderd inspecteurs erbij. Dat moet je systematisch aanpakken en minister Veneman noch haar collega Thompson heeft daartoe tot nu toe voorstellen geformuleerd”, aldus Smith De Waal.

De vijand veterinair aantasten of z’n oogsten vernietigen is geen waandenkbeeld van paniekzaaiers. Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten de Duitsers miltvuur om de paarden van de geallieerde troepen uit te schakelen. De Russen ontwikkelden middelen om Amerikaanse oogsten te vernietigen. Irak was volgens de VN–inspecteurs met iets dergelijks bezig. Zou men via misoogsten mensen willen treffen? „Niet noodzakelijk, maar je hebt gezien wat voor gevolgen de epidemieën van de gekkekoeienziekte (bse) en mkz voor de Britse vleesexport hebben gehad. Het is dus in de eerste plaats een economisch wapen”, meent de bioloog Mark Wheelis van de Universiteit van Californië in Davis in Californië.

Forten
Floyd Horn wijst erop dat mensen bovendien niet meer zeker zijn van het voedsel dat zij op tafel krijgen. Dat is volgens hem een belangrijke psychologische factor. „Nu zijn sommige mensen bang dat zij besmette brieven krijgen; maar als het voedsel onbetrouwbaar wordt krijg je panische massa’s plus chaos en dat is precies wat terroristen willen”, aldus Horn. Hij wijst erop dat het Amerikaanse leger wel over mensen beschikt die moeten waken over de veiligheid van het voedsel, maar dat betreft alleen de voedingsmiddelen van militairen.

„De bevolking is eigenlijk onbeschermd op die paar honderd inspecteurs van Volksgezondheid en Landbouw na. En wij kunnen moeilijk van onze boeren eisen dat zij hun landbouwbedrijven in forten veranderen. Waakzaamheid en preventie zijn voorlopig de enige afweermiddelen, maar ik ben bang dat dat niet voldoende is om mensen die echt kwaad willen te ontmoedigen”, verzucht Horn.