Het huidige kabinet zet het mes in het persoongebonden budget. Het pgb is een bedrag dat chronisch zieken en gehandicapten krijgen van de overheid om zelf zorg te organiseren. Ze kunnen daar bijvoorbeeld hulp van een familielid of een zelfstandig zorgverlener van betalen.

Het wegvallen van het pgb levert veel knelpunten op, zo blijkt uit een enquête die Per Saldo deze zomer heeft gehouden. De belangrijkste knelpunten zijn: niet meer zelf een zorgverlener kunnen kiezen, niet snel of geen zorg meer op afroep voorhanden, geen gespecialiseerde zorg meer beschikbaar en niet zelf kunnen beslissen hóé de zorg wordt geleverd.

Ruim 10.000 budgethouders vulden de enquête in. Meer dan 8000 van hen beschouwen het niet meer zelf kunnen kiezen voor een zorgverlener als veruit het belangrijkste knelpunt dat ontstaat bij het verdwijnen van het pgb. Zo’n 60 procent geeft aan te vermoeden dat de zorg op afroep niet snel beschikbaar zal zijn. Bijna de helft van de geënquêteerden denkt dat een instelling de gespecialiseerde zorg die zij (of hun kind) nodig hebben, niet kan leveren.

Uit een onderzoek van Actiz en BTN, twee organisaties van zorgaanbieders, kwam eenzelfde beeld naar voren. Voor het onderzoek voerden 24 budgethouders een intakegesprek bij een zorginstelling om te kijken of ze de zorg kunnen krijgen die zij nodig hebben.

Zelf bepalen welke zorgverlener over de vloer komt is een lastig punt, zo bleek uit het onderzoek. Dat komt doordat de AWBZ-instelling haar eigen personeel kiest en inzet. Hoewel de zorgaanbieders aangeven optimaal rekening te willen houden met de individuele voorkeuren van de pgb-houders, valt dit in de praktijk vaak anders uit. Verder geldt dat, als de zorg door een instelling wordt geleverd, het aantal zorgverleners dat over de vloer komt hoger uitvalt dan met een pgb. Dat komt doordat instellingen, in tegenstelling tot de pgb-zorgverleners, aan veel meer regels zijn gebonden.

Actiz en BTN stelden verder vast dat zowel vaste zorgmomenten als flexibele zorg moeilijk te realiseren zijn door een zorginstelling. De onderzoekers schrijven dat, wanneer het om vaste zorgmomenten gaat –bijvoorbeeld om halfacht de cliënt helpen met het ochtendritueel– deze meestal met „een bandbreedte overwegend gegarandeerd” kunnen worden door de zorgaanbieders.

De woorden bandbreedte en overwegend geven al aan dat garanties zoals budgethouders nu wel hebben, niet mogelijk zijn bij zorgorganisaties. En als het gaat om flexibele zorg geven de instellingen ronduit toe daar op dit moment niet structureel aan te kunnen voldoen.

Een ander knelpunt dat uit de 24 intakegesprekken naar voren kwam, zijn de verschillende locaties waar zorg wordt gegeven. Budgethouders hebben vaak op verschillende plekken zorg nodig; bijna 7000 budgethouders die de enquête invulden, ontvangen zorg op twee of meer locaties. Conclusie van de intakegesprekken met de zorginstelling is dat de AWBZ-instellingen moeite zullen hebben om op een vergelijkbare wijze met begeleiding om te gaan.

In sommige situaties hebben zij aangegeven mee te willen werken aan begeleiding, maar wel binnen strikte (tijds)afspraken. Herhaaldelijk is hier naar voren gekomen dat er onduidelijkheid bestaat over de wijze waarop gemeenten de begeleiding onder de WMO inhoud gaan geven en welke mogelijkheden er dan zijn om de begeleiding op verschillende locaties, ook buiten de gemeenten, te leveren.

Kortom, dat budgethouders bezorgd zijn, is terecht. De nieuwe onderzoeken tonen nog eens onomstotelijk aan dat de kwaliteit van de zorg voor budgethouders omlaaggaat door de kabinetsbezuinigingen. Om de effecten van de bezuinigingen te beperken, is het zaak dat politiek Den Haag inziet dat de nieuwe vergoedingsregeling voor een grotere groep moeten worden opengesteld dan nu de gedachte is.

Verder moet de staatssecretaris met concrete voorstellen komen, om ervoor te zorgen dat reguliere zorgaanbieders vraaggestuurd gaan werken. Dat is die zorgorganisaties de afgelopen jaren niet gelukt en waarom zou het nu binnen een paar maanden wel gaan lukken? Laten we ervoor zorgen dat mensen met een persoongebonden budget door de ingrijpende bezuinigingen niet in de kou komen te staan.

De auteur is communicatiemedewerker bij Per Saldo, de belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget.