Dat blijkt uit het onderzoek ”Inkomsten en uitgaven van zorgbehoevende ouderen” van het Nibud in opdracht van de ouderenbond Unie KBO. Daarbij is uitgegaan van ouderen die zorg nodig hebben en optimaal gebruikmaken van allerlei subsidieregelingen en belastingaftrek. Maar in de praktijk gebeurt dat laatste lang niet altijd.

Gaan de eigen bijdragen voor zorg of de premie voor het ziekenfonds omhoog, dan zullen deze ouderen soms zelfs geen geld meer hebben voor uitgaven die naar Nederlandse maatstaven als noodzakelijk worden beschouwd. Dat zijn kosten voor onder meer wonen, eten, kleding, gezondheid, verzekeringen en informatie (radio, tv, telefoon). Nu al is dit basispakket voor iemand met een partner in een verzorgings- of verpleeghuis niet te betalen.

Financieel gezien zijn ouderen die zorg nodig hebben en alleen over AOW beschikken beter af wanneer zij kiezen voor een verzorgingshuis dan dat zij zelfstandig blijven wonen. Unie KBO krijgt regelmatig signalen van leden die zeggen „maar in een verzorgingshuis te gaan wonen, omdat ze daar tenminste verzorgd worden. Ik kan het thuis niet meer betalen.”

Ouderen willen echter zelf ook graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Zorgbehoevende ouderen met alleen AOW worden volgens de Unie KBO soms dus vanwege de financiën bijna gedwongen in een verzorgingshuis te gaan wonen. Deze praktijk staat haaks op het beleid van de overheid om ouderen juist de mogelijkheid te bieden zo lang mogelijk in hun eigen huis te blijven wonen.

Voor echtparen van wie een van de partners in een verzorgingshuis verblijft, is het financieel gezien volgens de Unie KBO beter zich te laten beschouwen als duurzaam gescheiden en ervoor te kiezen elk de AOW voor ongehuwden te ontvangen. Dat is 70 procent van de AOW voor gehuwden.

Nederland telt ongeveer 90.000 huishoudens waar, op de huursubsidie na, de AOW het enige inkomen is. Nog eens 118.000 huishoudens hebben een aanvullend inkomen van minder dan 100 euro per maand. Bovendien zitten nog 115.000 AOW’ers in een verzorgingshuis.

Ouderen zijn vaak niet op de hoogte van de regelingen of schromen er gebruik van te maken. In die gevallen is zelfs het basispakket vaak niet gewaarborgd. Laat staan dat zij nieuwe persoonlijk onvermijdbare uitgaven (bijvoorbeeld dieetkosten), een verdere lastenverzwaring, hogere eigen bijdragen in de zorg of verhoging van de ziektekostenpremies kunnen betalen.

Bovendien blijkt dat regelgeving zo ingewikkeld is dat uitvoerders van de regels soms niet weten hoe deze toe te passen. Het is dus nog maar de vraag of ouderen in de praktijk niet te veel betalen, dan wel te weinig ontvangen, met een slechter koopkrachtplaatje als gevolg.

De Unie KBO pleit voor heldere regelgeving ten aanzien van de eigen bijdragen in de zorg en voor het invoeren van een maximum aan zorg- en zorggerelateerde welzijnskosten. De unie heeft het rapport eerder deze week overhandigd aan minister De Geus van Sociale Zaken. Die zal het in het najaar bespreken met de ouderenbonden. Op voorhand heeft hij al aangegeven voorstander te zijn van een plafond voor de zorguitgaven per huishouden.

De Unie KBO is met 260.000 leden de grootste ouderenorganisatie van Nederland.