Wat is een staat?

Daarover kun je een dik boek schrijven. Maar je kunt het ook zo kort zeggen zoals het Verdrag van Montevideo uit 1933: Een staat is een land met: 1. een permanente bevolking; 2. een vast grondgebied; 3. een effectieve regering en 4. het vermogen betrekkingen met andere staten aan te knopen.

Wie beslist wat een staat is?

Andere staten. Toen Zuid-Sudan afgelopen zomer de onafhankelijkheid uitriep, kreeg het direct erkenning van vrijwel de hele wereld. Volgens het Verdrag van Montevideo moeten die andere landen letten op die vier afgesproken punten. Maar uiteindelijk is erkenning een politieke beslissing.

Is Palestina nu al een staat?

Ja en nee. Ja, want het is erkend door 126 andere landen, waaronder de EU-lidstaten Roemenië en Polen. In deze landen heeft Palestina ook een ambassade.

Maar men kan ook het tegendeel beweren, bijvoorbeeld omdat de Nederlandse regering Palestina niet erkent. Toch is er in Nederland een ”Palestijnse delegatie”.

Wie scherp naar de vier punten van Montevideo kijkt, ziet dat de Palestijnen grote achterstand hebben. Vooral de bevolking en de grenzen hangen natuurlijk samen met een vredesakkoord met Israël.

Welke rol spelen de VN in de erkenning van staten?

Formeel geen enkele. Maar als een land weinig erkenning krijgt, zoekt een nieuwe staat bij de VN naar internationale legitimatie.

Hoe wordt een staat tot de VN toegelaten?

Door een verzoek in te dienen bij VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon. Volgens het VN-handvest moet hij dat voorleggen aan de Veiligheidsraad. Dat orgaan moet een aanbeveling doen aan de Algemene Vergadering, waarin alle huidige 193 lidstaten zitten. Daar heeft het voorstel tot lidmaatschap twee derde van de stemmen nodig (129 van de 193 landen). Zuid-Sudan doorliep deze procedure afgelopen zomer in ruim twee weken.

Dus de Palestijnen hebben hun VN-zetel ook snel binnen?

Nou, nee. Een omstreden verzoek als dit zal de VN-chef eerst even „in beraad” nemen. Ook de Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering kiezen liever voor een slakkengang dan een spoedzitting.

Bovendien is het de vraag of het verzoek de Algemene Vergadering ooit bereikt. De Verenigde Staten werken eraan dat de Veiligheidsraad in meerderheid tegen stemt. Als dat niet lukt, zullen de VS de zaak met het veto blokkeren.

Aha, dus dit verzoek komt nooit bij de Algemene Vergadering?

Voorlopig niet. Maar de situatie zit vol ironie. De tegenstanders kunnen tegen de Palestijnen zeggen: Wij stemmen voor zodra jullie resultaten boeken in onderhandelingen met Israël. Dan zet Amerika de Palestijnen met het eigen breekijzer onder druk. Ook Israël is momenteel meer bereid tot toegevingen.

Kunnen de Palestijnen de Veiligheidsraad ook omzeilen?

Niet zolang ze lidmaatschap nastreven. Wel kunnen ze ervoor kiezen waarnemer te worden. Dan volstaat een stemming in de Algemene Vergadering.

Een waarnemer is –net als het Vaticaan– een lidstaat zonder stemrecht. Ook organisaties als de Europese Unie en het Rode Kruis zijn waarnemer.

De vraag blijft welke meerwaarde een waarnemerschap heeft, omdat de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO al sinds 1974 waarnemer is. Het betekent misschien een kleine statusverhoging. Maar de campagne om de 194e VN-lidstaat te worden, is dan mislukt.