Wat betreft architecte Gesine Weinmiller uit Berlijn ziet een protestants bedehuis er zo minimalistisch mogelijk uit. Een tafel, vier wanden, een dak en een kaars, dat is het wel. Weinmiller is het gepraat over vernieuwingen in de kerk zat. Het huis van God behoort volgens haar eenvoudig te zijn, zonder overbodige luxe. Bovendien verzet ze zich tegen de trend dat een bedehuis multifunctioneel moet zijn. Een gebouw dat op zondag gebruikt wordt als kerk, maar doordeweeks als seniorencafé of kinderopvang, kun je volgens haar geen kerk meer noemen.

Meningen zoals die van Weinmiller kunnen op een luisterend oor rekenen bij de EKD-raad, het aansturende orgaan in de kerk. In het seculariserende Duitsland probeert de EKD antwoorden te vinden op de vraag aan welke eisen bedehuizen in de 21e eeuw moeten voldoen. Net als in Nederland dreigt ook bij onze Oosterburen een golf van kerksluitingen. Herbestemming van kerken is daarom een aangelegen punt voor de kerkleiding.

Desondanks worden in Duitsland nog wel nieuwe kerken gebouwd, zij het spaarzamelijk. Architecte Benedikt Schulz uit Leipzig meent dat nieuwe kerken er uit moeten zien alsof ze er altijd al zijn geweest. Schulz bepleit een ruime kerk, met veel licht en ruimte voor liturgische symbolen. Bovendien is ruimte voor sociaal contact volgens haar belangrijk.

Koffiedrinken na de dienst hoort echter niet thuis in de kerkzaal, zegt Schulz. „Het moet niet zo zijn dat je met je kop koffie naar het altaar kunt lopen. Een kerk moet een ruimte zijn die je als vanzelf rustig maakt. Ook Schulz is van mening dat een kerk theologisch gezien niet voor andere doeleinden dan de eredienst gebruikt moet worden. „Tegelijkertijd moet het gebouw buitenstaanders nieuwsgierig maken om meer over religie te weten te komen.”

Het architectenbureau van Schulz is betrokken bij de nieuwbouw van de Rooms-Katolieke proosdijkerk St. Trinitaris in Leipzig. De architect nam ter voorbereiding de voorschriften voor de Roomse mis driemaal uitgebreid door. „Dat is noodzakelijk, omdat de architectuur van een gebouw de van invloed is op de geloofsbeleving.”

De Frankfurter architecte Claudia Meixner stelt zich de kerk van de toekomst voor als „een oord der geheimenissen.” Een bezoeker moet bij het binnenkomen van de kerk ervaren dat een zoektocht begint. Dat kan volgens haar ook prima wanneer een bedehuis voor meerdere doeleinden gebruikt wordt. Ze pleit er daarom voor om creatief na te denken over aanpassingen in bestaande kerkgebouwen, omdat die bijna nooit meer gebruikt worden door het aantal gebruikers waarvoor het is ontworpen.