De grootste stap uit zijn leven. Zo omschrijft ds. MacDonald zijn besluit om de Free Church of Scotland te verlaten en over te stappen naar de Reformed Presbyterian Church of Scotland.

In november vorig jaar besloot de Free Church een einde te maken aan de 450 jaar oude traditie om zonder instrumentale begeleiding te zingen tijdens de eredienst. Bovendien werd er ruimte geschapen om behalve psalmen, ook gezangen te zingen in de kerk.

Ds. MacDonald, die woont op het dunbevolkte eiland Lewis, was zelf aanwezig tijdens de Plenary Assembly van november 2010 in Edinburgh. Hoewel het besluit over de muziekinstrumenten en gezangen daar op de agenda stond, rekenden hij en anderen er niet op dat „bijna zonder slag of stoot” eeuwenoude gewoonten terzijde zouden worden geschoven.

De eerste voortekenen dat er iets veranderde, zag ds. MacDonald zo’n vijf jaar geleden. „Toen werd voor het eerst openlijk, bijvoorbeeld in kerkbodes, geknaagd aan de regels omtrent muziek in de kerk.” De grote doorbraak kwam tijdens de synodevergadering van augustus 2010. Toen werd besloten om later dat jaar knopen door te hakken.

Is het zingen van gezangen of het gebruik van muziekinstrumenten in de eredienst een kwestie die de Free Church verdeelt?

„Onder de leden is er denk ik een meerderheid die het besluit steunt. Maar de besluitvorming is te snel gegaan. Een grote groep voelt zich ongelukkig met de gang van zaken, men is er nog niet klaar voor. Verder zie je dat vooral jongere predikanten voorstander zijn van de vernieuwingen, terwijl ouderen er niet op zitten te wachten.”

U bent de derde predikant die na het besluit opstapt. Leidt dit tot een kerkscheuring?

„Dat verwacht ik niet. Slechts een kleine groep mensen vertrekt. Er is sprake van onwetendheid. Jongere voorgangers hebben geen idee waarom je op Bijbelse gronden tegen het gebruik van muziekinstrumenten kunt zijn.”

Overal op de wereld worden orgels in de kerk gebruikt, behalve in Schotland. Wat is het bezwaar?

„Er is geen enkel gebod in de Schrift dat zegt: Gebruik instrumenten in de kerk. Nu moeten we daarbij aantekenen dat er wel meer dingen zijn die we als een goede gewoonte zien, terwijl er geen direct Bijbels voorschrift is om het zo te doen. Maar we zien wel in de Bijbel dat muziekinstrumenten alleen gebruikt werden ten tijde van het Oude Testament. Het maakte deel uit van de ceremoniële wetten. En die zijn in Christus vervuld. Bovendien lezen we van de Heere Jezus en de apostelen ook niet dat ze muziekinstrumenten gebruikten.”

Gaat het alleen om muziek­instrumenten en gezangen, of zijn er meer zaken op hun retour die vanouds vastlagen?

„De kerk verzwakt, bijvoorbeeld in het denken over hoe de zondag besteed wordt. Er zijn gemeenten waar tijdens kerkelijke vergaderingen vrouwen mogen voorgaan in gebed. Een discussie over vrouwen in de ambten zie ik nog niet, maar ontegenzeggelijk veranderen er hier ook dingen. Vroeger stond er een ouderling bij de ingang van de kerk om mensen te verwelkomen. Nu staat er vaak ook een vrouwelijk gemeentelid bij. Niet dat dat verkeerd is, maar er wordt veel veranderd zonder dat er goed over nagedacht wordt. Je ziet nu dat het zingen van gezangen er net zo gemakkelijk door komt als een minder gevoelige wijziging.”

De meeste Schotten veranderen niet zo gemakkelijk van kerk. Is het een grote stap?

„De verschillen tussen de Free Church en de nog kleinere Reformed Presbyterian Church zijn vandaag de dag niet groot. Beide hanteren de Westminster Confessie, de kerkdienst verloopt in grote lijnen hetzelfde. Het verschil zit ’m in de kerkgeschiedenis. De Reformed Presbyterians komen in een rechte lijn voort uit de covenanters, die een protestantse regering van het land voorstonden. De Free Church is een latere afsplitsing van de staatskerk, de Church of Scotland.”

U bent emeritus predikant, maar stapt over naar een kerkverband met slechts enkele gemeenten. Wordt u opnieuw gemeentepredikant?

„Er is hier vlakbij, in Stornoway, een groep van zo’n twintig mensen die zich wil losmaken van de Free Church en aansluiting zoekt bij de Reformed Presbyterians. Ik verwacht dat volgende week zaterdag de instituering van een eigen gemeente plaatsheeft. Maar ik zal hun predikant niet worden. Er is een jonger iemand die klaar is met zijn opleiding. Ik hoop dat hij toegelaten wordt tot de bediening en de gemeenten mag dienen.”

U diende 47 jaar de Free Church als predikant. Hield u ooit voor mogelijk dat u deze kerk zou verlaten?

„Het overtreft mijn stoutste dromen. Ik kan me niet herinneren dat iets me meer bezig heeft gehouden. Het is de grootste stap uit mijn leven. Dat ik die toch neem, is vanwege de onschriftuurlijke basis waarop besluiten in de Free Church zijn genomen.”

MacDonald

Rev. D. MacDonald (73) was 47 jaar predikant in de behoudende Free Church of Scotland. In 1992 was hij voorzitter van de Plenary Assembly, de generale synode, van het kerkverband. Sinds 2002 is hij met emeritaat. Hij is pleitbezorger van handhaving van de 450 jaar oude protestantse traditie in Schotland. Het opzijzetten van de gewoonte om zonder begeleidend instrument te zingen, is iets waarvan hij nachten wakker kan liggen. De predikant woont op het eiland Lewis, in het uiterste noorden van het Verenigd Koninkrijk. De hoofdstad Stornoway ligt op honderden kilometers afstand van de Schotse hoofdstad Edinburgh. Het eiland is alleen per veerboot of vliegtuig te bereiken.

Beluister het zingen van Psalmen zonder instrumentale begeleiding in Schotse kerken via deze link