Van der Staaij sprak zaterdag in Oud Beijerland tijdens de toerustingsdag voor diakenen van de Hersteld Hervormd Kerk, die werd georganiseerd door de generale diaconale commissie (gdc). Tot nu toe was er een jaarlijkse landelijke bijeenkomst in Lunteren. Dit jaar heeft de gdc gekozen voor twee regionale bijeenkomsten, een in Oud-Beijerland, en een op 10 september in Elspeet. Voor de bijeenkomsten hebben zich samen ongeveer 130 diakenen opgegeven, aanmerkelijk meer dan vorig jaar in Lunteren.

Het Kamerlid sprak over het thema ”Dient de overheid!? De veranderende rol van de diaconie in de samenleving.” Hij vindt het aansprekend dat het kabinet de handen uit de mouwen wil steken, want er „moet wat gebeuren”. Van der Staaij is niet kritiekloos, maar kritiek moet niet gegeven worden met „gebalde vuisten”, zoals velen de komende herfst zullen doen, maar met „gevouwen handen”.

Van der Staaij vindt bezuinigingen en hervormingen hard nodig, niet alleen vanwege de crisis en de tekorten van de overheid maar ook in principieel opzicht. „Een versobering van de verzorgingsstaat is nodig. Het is niet toevallig dat de opbouw van de verzorgingsstaat gepaard ging met secularisering en individualisering. Burgers worden te weinig aangesproken op hun verantwoordelijkheid. De rol van familie en gezin moet weer meer naar voren komen.”

De SGP’er erkende dat het niet eenvoudig is om de verzorgingsstaat af te bouwen. Hij sprak van een praktisch probleem dat mensen weer zorg voor elkaar moeten gaan nemen. Ze moeten niet in een gat vallen. Van der Staaij vindt dat de bezuinigingen geen te grote aanslag op de meest kwetsbaren mogen betekenen. Hij noemde in dit verband de Wet werken naar vermogen en het kindgebonden budget.

Het Kamerlid gaat dit najaar in gesprek met diaconieën over de rol van de kerken in verband met een terugtredende overheid. Hij ziet ook een taak weggelegd voor maatschappelijke organisaties als Gevangenenzorg Nederland, Siriz en Ontmoeting, waarmee diaconieën goed kunnen samenwerken. Van der Staaij wilde geen grote woorden spreken over „een voortrekkersrol voor de kerken die ze niet waar kunnen maken”, maar „er gebeuren wel allerlei mooie kleine dingen”. Zo hebben alle kerken in zijn woonplaats Benthuizen de handen ineengeslagen om hulp te bieden bij het levenseinde van mensen. Hij hoopt op „nieuw elan van verantwoordelijkheid en dienstbetoon”.

Ds. J. Joppe, voorzitter van de gdc, sprak een bezinnend woord naar aanleiding van Romeinen 13: 4a, waar staat dat de overheid Gods dienaresse is. Hij zei dat Luther de zorg voor de armen overliet aan de overheid terwijl Calvijn de sociale zorg bij de kerkelijke diakenen legde. „Vele eeuwen was in ons land de zorg voor de armen voornamelijk aan de christelijke gemeente en de diaconie als ambtelijk college opgedragen, zeker wanneer het de eigen armen betrof. De uitbouw van het stelsel van sociale zekerheid heeft ervoor gezorgd dat het diaconaat zoals bedoeld in Handelingen 6, verdween. Velen hebben deze verandering, waardoor deze belangrijke taak van de diaconie werd overgenomen, betreurd. Toch kunnen we de ontwikkeling van de zorg voor de armen en hun welzijn van gunst naar recht ook positief zien in het licht van de roeping van de overheid als Gods dienares.”

Hij stelde dat de diaconieën de taak hebben om de overheid te dienen nu steeds meer overheidstaken naar de gemeenten worden overgeheveld, de vanzelfsprekendheid van de verzorgingsstaat wankelt en de gemeenten de kerken betrekken in hun overleg. „Veel dichter dan de overheid staan we bij die mensen om hen te helpen of te laten helpen. De kerk moet juist met haar eigen karakter van dienende liefde in de maatschappij present zijn. De rol van de kerk is een aanvullende op die van de overheid, voor wie de zorg voor de zwakken in de samenleving primair is. Diaconieën moeten voorkomen dat zij taken van de overheid structureel gaan overnemen.”

H. Akkerman, SGP-wethouder in de gemeente Giessenlanden, vindt dat kerk en overheid als partners moeten samenwerken met behoud van hun eigen verantwoordelijkheid. De diaconie moet niet alleen contact zoeken met de gemeente maar ook daadwerkelijk afspraken maken met de overheid. „Eis de plaats van de kerk bij de overheid op,” stelde hij. Daarbij gaat het niet alleen om samenwerking bij de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) maar bijvoorbeeld ook bij het jeugdwerk en de voedselbank. Als voorbeeld van kerkelijke betrokkenheid bij de burgerlijke gemeente verwees hij naar Katwijk.