In de achterliggende weken zijn in deze krant verschillende artikelen verschenen over de wijze waarop reformatorische scholen onderwijsontwikkelingen tegemoet treden. Het mbo heeft met de invoering van het competentie­gericht onderwijs een forse onderwijsvernieuwing achter de rug.
Als reformatorische mbo-instelling heeft het Hoornbeeck College geprobeerd een balans te vinden tussen aan de ene kant het vertalen van deze nieuwe onderwijs­visie in concrete lesprogramma’s en lesinhouden en anderzijds het vasthouden en opnieuw doordenken van de uitgangspunten van het reformatorisch beroepsonderwijs.

We vragen ons met dr. H. van den Belt (RD 27-8) af of het reformatorisch onderwijs op een doorwrochte, uitgewerkte reformatorische pedagogiek zit te wachten. Wel denken wij dat er behoefte is aan een Bijbels genormeerd kader, waaraan het reformatorisch onderwijs zijn eigen onderwijsprogramma en nieuwe onderwijsontwikkelingen kan toetsen. In dit artikel geven we een aantal ervaringen weer en reiken we enkele aandachtspunten aan.

1. Het advies van Augustinus aan Deogratias, een diaken uit Carthago, is blijvend actueel: we moeten bezielend onderwijs geven; enthousiast, met toewijding en geconcentreerd. Docenten binnen het reformatorisch onderwijs staan voor de opdracht de identiteit zo’n plaats te geven dat die als een zuurdesem alle vakinhouden doortrekt. Het is noodzakelijk dat er binnen het reformatorisch onderwijs tijdens de teamvergaderingen voortdurend wordt nagedacht over het praktisch gestalte geven aan het identiteitsgebonden onderwijs.

Eigen kleur

2. Identiteitsgebonden onderwijs mag onderwijsvernieuwingen nooit klakkeloos omarmen, maar heeft de plicht deze ontwikkelingen vanuit zijn eigen waarderingskaders te benaderen. Zo is binnen onze school bij de invoering van het competentiegericht onderwijs nagedacht over de definiëring van het begrip competentie. Het is opvallend dat dit begrip niet eenduidig is gedefinieerd binnen de onder toezicht van de overheid ontwikkelde kwalificatiedossiers. Dit bood kansen om een eigen kleur aan de onderwijsontwikkelingen te geven.

3. Tijdens de invoering van het competentiegerichte onderwijs hebben veel roc’s de nadruk gelegd op de zelfsturing van de individuele student. De student bepaalt in deze visie zelf zijn studietempo en stelt –in overleg met de school– zijn eigen leertraject samen. Tijdens de lessen krijgen studenten tijd voor zelfstandig werken en zijn docenten met name begeleiders van het leerproces geworden. Het is van groot belang dat heel het reformatorisch onderwijs zich blijvend bezint op deze ontwikkelingen.

Op het Hoornbeeck College is nadrukkelijk gekozen voor een centrale positie van de docent in het overdragen van kennis, het aanleren van vaardigheden en het ontwikkelen van een goede beroepshouding. Jongeren hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid. De inzet op de zelfsturing van de student maakt het moeilijk een duidelijk Bijbels normen-en-waardenkader aan de student over te dragen. We beschouwen het als een uitdaging vanuit het reformatorische mensbeeld de pedagogisch-didactische visie verder te ontwikkelen.

De mate van begeleiding van jonge mensen tot zelfstandige, volwassen beroepsbeoefenaren verschilt per leerjaar en niveau. Concreet: we merken dat studenten in het eerste jaar van het mbo gecontroleerd moeten worden op hun aanwezigheid en op het maken van huiswerk. Het is een uitdaging om het onderwijsleerproces zo vorm te geven dat studenten in het derde of vierde leerjaar de intrinsieke motivatie hebben om –met het oog op hun toekomstige beroep– in toenemende mate zelfstandig en in samenwerking met elkaar te werken aan hun studieloopbaan.

Huiswerk

4. Het vraagt een zorgvuldige afweging in welke verhouding de aspecten kennis, vaardigheden en beroepshouding aan de jongeren aangeboden moeten worden. Met de invoering van het competentiegericht onderwijs heeft het Hoornbeeck College een verdiepingsslag gemaakt. Er is meer oog voor de studieloopbaan van de individuele student en tegelijk is er meer aandacht voor sociale vaardigheden zoals samenwerken, presenteren en reflecteren. Het bedrijfsleven en de zorginstellingen waarderen dit. Tegelijkertijd is het onze vaste overtuiging dat kennisoverdracht een zelfstandige plaats binnen het onderwijs moet behouden. In dit kader mag er meer werk gemaakt worden van integraal huiswerkbeleid, waarin jongeren Engelse woordjes moeten stampen, economische theorieën moeten leren en wiskundige formules moeten oefenen. Een herwaardering van het huiswerk is –binnen het middelbaar beroepsonderwijs en het voortgezet onderwijs– op haar plaats.

Geestelijke vorming

5. De reformatorische scholen zijn groot geworden. Een jongere is echter meer dan nummer 19.832. De invoering van competentiegericht onderwijs heeft binnen het Hoornbeeck College geleid tot het vak ”studieloopbaanbegeleiding” en tot een reeks van individuele gesprekken met studenten over hun studieloopbaan. Tijdens deze gesprekken wordt niet alleen aandacht gegeven aan de studievoortgang, maar krijgt ook de geestelijke vorming van de jongeren een plaats. Dan heeft het christelijk onderwijs oog voor het zielenheil van de individuele student. Waar dit leeft bij docenten en management krijgt het advies van Augustinus gestalte.

De auteur zijn respectievelijk lid van het directieteam van het Hoornbeeck College en opleidingsmanager economie op de locatie Rotterdam.