Dat was de conservatief islamitische Abdel-Jalil uit het noordoostelijke Bayda niet ontgaan. In 2010 liet hij als justitieminister in een door de televisie uitgezonden parlementszitting plotseling weten dat hij ermee op wilde houden. De reden was volgens hem dat het staatsapparaat, de geheime dienst, hem belemmerde onschuldige gevangen vrij te laten. Deze openlijke veroordeling van het regime was volgens waarnemers slechts een van zijn vele botsingen met Gaddafi’s alleenheerschappij.

’De Gids van de Revolutie’ aanvaardde destijds Abdel-Jalils ontslag niet, maar in februari brak Abdel-Jalil alsnog met Gaddafi. Toen er „met buitensporig geweld” tegen demonstranten in het noordoosten werd opgetreden, keerde hij het regime definitief de rug toe en richtte de Nationale Overgangsraad (NTC) op om de oppositie te bundelen.

Als voorzitter van de raad beleefde Abdel-Jalil een bliksemcarrière. Terwijl de protesten in een burgeroorlog overgingen, werd de ex-minister al op 10 maart met alle egards ontvangen door de Franse president Sarkozy in Parijs. Die erkende als eerste de raad als legitieme vertegenwoordiging van het Libische volk. Een week later begonnen westerse mogendheden vanuit de lucht de opstand te steunen en luidden ze daarmee het einde van Gaddafi’s dictatuur in.

Abdel-Jalil lijkt voorlopig de nieuwe leider te worden. Hij beweert dat de raad namens heel het volk streeft naar een democratische regering, een eerlijke grondwet en een einde aan de isolatie van het land. De raad wordt al door talrijke regeringen erkend.

De buitenlandse steun zal Abdel-Jalil nodig hebben binnen Libië om de sterk door stamverwantschap bepaalde loyaliteiten op één lijn te krijgen. Eind juli werd de militaire commandant van de rebellen, Abdel Fatah Younes, vermoord. De moord is onopgehelderd, maar Abdel-Jalil, ontsloeg zijn ‘kabinet’, het uitvoerend comité van de NTC.

Abdel-Jalil is een man uit de regio Cyrenaica, die Gaddafi vanuit Tripoli veronachtzaamde. Hij komt bovendien uit Bayda, de bakermat van de Senussi’s, de nomaden die een religieuze orde (1837) en een koninklijke familie (1951-1969) voortbrachten. Abdel-Jalil was enkele jaren advocaat in Bayda tot hij in 1978 rechter werd. Hij werd minister van Justitie in 2007.