Is de verseksualisering van de samenleving tegen te gaan? Lector algemene pedagogiek dr. Bas Levering aan de Fontys Hogescholen aarzelt. „Het enige wat we kunnen doen, is onze verontwaardiging erover uitspreken, er grote vraagtekens bij plaatsen en het thema steeds bespreekbaar maken.”

De samenleving staat er dubbel in, stelt Levering. „Het is uiterst merkwaardig dat we ons aan de ene kant proberen te ontdoen van allerlei excessen rond pedofilie, terwijl we anderzijds het kind verseksualiseren.”

Dat laatste is overigens een ontwikkeling die al lang aan de gang is, denkt de pedagoog. „Het is begonnen met de miniplaybackshows op televisie van Henny Huisman, in de jaren tachtig. Toen vonden veel mensen het grappig dat kleine kinderen popsterren als Madonna gingen nadoen.”

Volgens Levering jaagt vooral de commercie de verseksualisering aan. „Er wordt steeds gezocht naar nieuwe afzetmarkten, en seksualiteit speelt daarbij een grote rol. En als een product op de markt is, zet een kind zijn ouders al snel onder druk om dat aan te schaffen, omdat er een bepaalde aantrekkelijkheid van uitgaat.”

Het is voor een kind belangrijk om zo lang mogelijk kind te zijn, meent Levering. „De periode van volwassenheid duurt nog lang genoeg. Op het moment dat je het met volwassen vormen van seksualiteit confronteert, verliest een kind zijn onschuld. Die krijgt het niet meer terug.”

Wie geen kind meer kan zijn, krijgt een andere blik op de werkelijkheid, stelt de pedagoog. „In de jaren zestig konden naakte kleine kinderen rustig worden afgebeeld. Nu kunnen die foto’s niet meer op tentoonstellingen hangen, omdat het allerlei seksuele gevoelens oproept. Alles is geseksualiseerd, zo lijkt het. Daardoor is onze blik bedorven. Dat is verdrietig.”

De Britse overheid heeft een code ontwikkeld in de strijd tegen verseksualisering van kinderen. Pikante tijdschriften mogen niet open en bloot in de rekken liggen en ranzige videoclips mogen niet voor een bepaald tijdstip worden uitgezonden. Levering heeft zijn bedenkingen bij een code. „We moeten voorzichtig zijn met regel op regel, omdat veel regels dan juist leeg worden. Laten we vooral proberen ouders te overtuigen van de wenselijkheid om de verseksualisering van het kind tegen te gaan.”

Van een mogelijke Britse topconferentie over de verseksualisering dit najaar verwacht Levering ook niet veel, al is hij wel benieuwd of er inderdaad iets concreets zal uitkomen. „Ik denk dat de verseksualisering niet is uit te bannen. Mede door internet en sociale media doortrekt seksualiteit onze hele cultuur. Kijk maar eens hoe jongeren zich op Hyves profileren. En in veel kleding van volwassenen zit een stille hint naar seksualiteit of erotiek. We moeten jonge kinderen daarvan afhouden. In tegenstelling tot veel orthodoxe christenen zie ik de maatschappelijke openheid over seksualiteit onder volwassenen als een overwinning, maar beiden maken we ons zorgen over de gevolgen daarvan bij kinderen.”

Dat in de cultuur alles draait om het lichaam en het uiterlijk, wil er bij Levering niet in. „Er is ook veel aandacht voor spiritualiteit. Maar we leven nu eenmaal in een beeldcultuur, waarin het uiterlijk belangrijk is en blijft. De verseksualisering van het kind is echter ongewenst, en daar moeten we het met elkaar over hebben. Ik verwacht van de overheid dat ze ouders hierin stuurt.”

Jongeren moeten leren meisjes en vrouwen niet alleen als lustobject te zien, schreef toenmalig minister Plasterk in 2007 in een nota over seksualiteit. Denkt de lector algemene pedagogiek dat zo’n rapport effect heeft? „Ik weet het niet. Mede door internet is er een ongekend gevaarlijke ontwikkeling van pornoficatie en vorming van pedofielennetwerken aan de gang. Maar als samenleving zou je die kant toch niet op moeten willen.”

Norm

Dat seksueel getinte kleding kinderen kan aanmoedigen zich bezig te houden met thema’s waar ze psychisch nog niet klaar voor zijn, weet ook dr. Helen Wright. De president van 200 meisjesscholen in Groot-Brittannië liet eerder dit jaar de waarschuwing horen dat meisjes vroeger dan ooit geseksualiseerd worden. Ook vreest ze dat ouders niet meer schijnen te weten wat normaal is. „In de samenleving lijkt het beeld van een seksueel beschikbare vrouw de norm te zijn door explosies van beelden, reclame en muziekvideo’s, die bijna uitsluitend de nadruk leggen op de seksuele identiteit van de vrouw, in plaats van op haar hele persoon.”

Ouders en opvoeders moeten kinderen helpen bij de bewustmaking van onzedelijke kledinggewoonten, zo schrijft drs. C. J. Meeuse in zijn boekje ”Waarom geen wereldse kleding?”. De predikant van de gereformeerde gemeente in Goes benadrukt daarin dat mensen zich kleden om de schaamte te bedekken en de lichaamsvormen te verhullen. „God gaf de mensen na de zondeval kleding. Het is een list van de duivel en zonde tegen God om de kleding nu te gaan misbruiken. Dat gebeurt met name als het gebruik tegengesteld is aan het doel waartoe God ze gaf. Het doel was: te verhullen. Dan wil de duivel dat kleding gebruikt wordt om te onthullen.”

Juist op dit terrein is de modewereld actief, zo schrijft ds. Meeuse. „Ze weet listig in te spelen op de begeerte van een deel van het vrouwelijke geslacht om op te vallen door het dragen van uitdagende kleding. Een waar christen zal zich naar Gods Woord sober willen kleden en in ieder geval niet mee willen doen met het voeden van verkeerde begeerten.”

Volgens dr. Helen Wright is de verseksualisering van jonge meisjes een van de grootste problemen van de huidige cultuur. Ze verwees daarbij naar een opmerking van de Britse premier Cameron dat Engeland al slaapwandelend in een samenleving verandert waarbij porno de norm is. Wright: „Veel ouders gaan met de stroom mee als hun kinderen niet bestand zijn tegen groepsdruk en de nieuwste trends willen volgen. Als we dat geen halt toeroepen, lopen we het grote gevaar dat een hele generatie jonge vrouwen beschadigd wordt in hun geestelijke gezondheid.”

Weinig om het lijf

Kort van stof en diep van inzicht. Veel kinderkleding heeft soms weinig meer om het lijf. „Het wordt steeds lastiger om fatsoenlijke kleding in te kopen.”

Aart Simons (40) van Simons Kleding zit net bij het kledingmerk Geisha in Lijnden. Kijken, keuren en –indien mogelijk– kopen. De ondernemer van reformatorische snit slaat alweer de voorjaarscollectie in voor zijn winkels in Nieuw-Lekkerland, Werkendam en Dirksland.

De winkelier is kritisch. Moet ook kritisch zijn. Het aanbod uit doorsneekledingzaken kan én wil hij niet aanbieden. „Veel bovenstukken voor vrouwen zijn gebaseerd op broeken. Voor ons is dat een probleem. Net spul is bijna niet meer te krijgen.”

Voor ondernemers uit de gereformeerde gezindte wordt het „steeds lastiger” inkopen te doen. Zelfs kinderkleding is vaak seksueel getint. Van suggestieve prints tot bovenmatig tekenende lichaamsvormen. „Je ziet op straat genoeg”, zegt Simons veelbetekenend.

De zakenman zoekt zijn leveranciers vooraf zorgvuldig uit. Verder laat hij regelmatig zelf kleding maken. „Wij doen bij voorkeur zaken met bedrijven die niet al te ver weg liggen. In Portugal bijvoorbeeld, daar kun je je collectie in samenspraak met de producent samenstellen. In het Verre Oosten lukt dat echt niet.”

Simons selecteert op stijl. „Het is lastig criteria te omschrijven. Het moet gekleed zijn. We richten ons op de nettere kleding, voor kerk en bruiloft. Daarin past niet het te modische of het te hippe. Geen felle kleuren, geen grote prints.”

Klanten komen voor hun zondagse kleding naar Simons, voor hun doordeweekse kloffie gaan ze naar de stad, merkt de ondernemer. Vale spijkerrokken verkoopt hij niet. „Niet omdat ik dat niet wil, maar omdat mensen dat niet bij ons zoeken.”

Simons verkoopt bewust geen broeken voor vrouwen. „Ik kan dat in mijn geweten niet verantwoorden. Daardoor richten we ons op een klein segment, op klanten die rokken kopen. Van onze zwakte proberen we echter onze kracht te maken. Door een uitgekiend product te bieden.”

Leveranciers wijzen Simons er regelmatig op dat hij zijn omzet kan vergroten door broeken te gaan verkopen. De winkelier weigert echter overstag te gaan. „Uiteraard wil ik wat verdienen, daar ben ik ondernemer voor. Tegelijk wil ik ook graag mensen helpen met mijn aanbod. Want in doorsneewinkels is dit type kleding lastig te krijgen. Naast mijn commerciële aanpak heb ik dus zeker ook een ideële doelstelling.”

Seksualisering van het kind dateert niet van gisteren

Het kledingaanbod voor meisjes is niet alleen seksueel getint vanwege het soort kleding, maar ook door de vaak vunzige opschriften of symbolen die erop gedrukt staan. T-shirts met ter hoogte van de borsten een tekst over heuvels, kinderstrings met opschriften als ”snoepje voor het oog” of ”toekomstige pornoster”: ze zijn in verschillende reguliere zaken voor kinderkleding gewoon te krijgen.

Sterker nog, er komen nog altijd nieuwe voorbeelden bij. Afgelopen week werd bekend dat de 14-jarige dochter van popster Madonna, Lourdes Leon, een eigen kledinglijn lanceert, met daarin kledingstukken die zeer volwassen overkomen en bovendien weinig aan de verbeelding overlaten.

De dochter van Madonna is niet de enige; ze krijgt concurrentie van een Frans modelabel. Dat komt met de lingerielijn De Jours Après Lunes, bleek eveneens deze week. Die lijn is speciaal voor meisjes van vier tot twaalf en bestaat uit onder meer panty’s, korsetten en bh’s. De bijbehorende reclamecampagne, met zeer jonge modelletjes die stevig opgemaakt en met blote buik poseren, moet de lijn succesvol maken.

En om niet meer te noemen: de week daarvoor stond het bekende modeblad Vogue in de belangstelling vanwege de publicatie van een serie foto’s van een 10-jarig meisje met zware make-up en gouden hakschoentjes, poserend als een verleidelijk topmodel.

Dergelijke initiatieven roepen in de samenleving steevast een serie afkeurende reacties op. Zo ontzegt de fotoshoot van het 10-jarige meisje in Vogue haar „het recht om het kind te zijn dat ze is”, aldus de Britse Mothers’ Union. Woordvoerster Fleur Dorrell vindt dat de foto’s „alle gedachten van schoonheid doen vervagen.”

Ook op de kledinglijn van Madonna’s dochter reageerde de Mothers’ Union furieus. „Het meest triest voor mij, als ouder, is wat deze lijn zegt tegen kinderen: dat ze zichzelf alleen maar moeten beschouwen vanuit de noodzaak er knap uit te zien”, zei directeur Reg Bailey.

In Groot-Brittannië leven er plannen om in oktober, met medewerking van premier Cameron, een topconferentie te houden over de seksualisering van het kind via advertenties en media. Eerder dit jaar kwam de Britse regering met een code die kinderen beter tegen seksuele invloeden moet beschermen.

Toch is het, al deze kritiek ten spijt, de vraag of het veel zal helpen. Het is bij lange na niet voor het eerst dat seksueel getinte kinderkleding op de markt verkrijgbaar is. Tien jaar geleden klonken al precies dezelfde geluiden, toen de HEMA een kinderstring introduceerde. Andere ketens volgden al snel met vooral ondergoed voor kinderen. Ook V&D maakte destijds plannen. „Kinderen willen er nu eenmaal uitzien als volwassenen”, zei een V&D-woordvoerster in 2002 in het Dagblad van het Noorden.

Precies die laatste opmerking is ook nu weer het grote punt van discussie. Willen kinderen dat werkelijk, of worden ze vooral gevoed door de kledingindustrie, die nieuwe afzetmarkten in het verschiet ziet? Het laatste woord is nog niet gezegd.