Daadkracht gevraagd van Europese leiders
BRUSSEL – Komt er vrijdag een extra top van de EU-regeringsaanvoerders? Die vraag hield de financiële wereld woensdag en donderdag in spanning. Een en ander illustreert dat de problemen binnen de eurozone een gevaarlijk punt hebben bereikt.
Er tekent zich deze week een escalatie van de schuldencrisis af. Italië is nadrukkelijk in beeld verschenen als mogelijk het volgende land dat met betalingsproblemen te kampen krijgt; na Griekenland, Ierland en Portugal. Een zorgenkind erbij dus. Verder lukt het de politici tot dusver maar niet een tweede steunronde voor Athene te organiseren.
Van Rompuy, voorzitter van de vergaderingen van de politieke leiders, laat blijken dat hij de ernst van de situatie onderkent. Hij maande woensdag de eurolanden hun verantwoordelijkheid te nemen en daadkracht te tonen. Een dag eerder kwam hij met het idee op de proppen om vrijdag in Brussel op het hoogste niveau, met presidenten en premiers, een ingelast conclaaf te beleggen.
Van onder andere Duitse zijde kreeg hij echter te horen dat er weinig behoefte bestaat aan een dergelijk op voorhand beladen bijeenkomst. Kan die daadwerkelijk iets opleveren om, wat wordt beoogd, de groeiende onrust te dempen en de toenemende dreiging het hoofd te bieden? Twijfel wat dat betreft maakt terughoudend.
Maandag zaten de ministers van Financiën uit de landen met de gemeenschappelijke munt urenlang om de tafel. Dat overleg bleef zonder zichtbaar resultaat. De deelnemers legden in een verklaring nog eens vast dat zij pal staan voor de euro, maar daden om de geloofwaardigheid van die woorden te onderstrepen, bleven uit. Zij boekten immers weinig voortgang bij de pogingen om een aanvullend pakket van noodkredieten voor Griekenland op te tuigen.
De betrokkenheid bij die operatie van de private sector, van banken, verzekeraars en pensioenfondsen, en de vraag of daarbij sprake dient te zijn van vrijwilligheid of dat dwang geoorloofd is, zorgt voor grote verdeeldheid. De opvattingen van Duitsland en Nederland, die een gedeeltelijke wanbetaling niet langer lijken uit te sluiten, botsen bij deze kwestie hard met die van de Europese Centrale Bank (ECB) en de zuidelijke naties. Dat heeft de sfeer danig bedorven.
Het is prijzenswaardig dat Van Rompuy probeert de impasse te doorbreken. Er wordt nu al wekenlang over de hulp voor de Grieken onderhandeld, zonder uitzicht op een beslissing. Dat roept het beeld op van machteloze politici die niet meer de regie in handen hebben. Het voedt de nervositeit op de markten en vergroot de kans dat het op enig moment helemaal misgaat, dat er onbeheersbare ontwikkelingen in werking treden.
Tegelijk speelt Van Rompuy hoog spel. Als er inderdaad een top komt, brengt dat een enorm risico mee. Zo’n beraad moet eigenlijk goed zijn voorbereid, anders zou het kunnen verzanden in eindeloos gesteggel. Laat Van Rompuy zelf daartoe voorstellen en initiatieven ontwikkelen.
In ieder geval: een mislukte top werkt averechts, die doet meer kwaad dan geen top. Het zou dramatisch zijn als de regeringschefs ruziënd en zonder besluiten uiteengaan en niets te bieden hebben om de crisis weer even tot bedaren te brengen. Kortom: daadkracht en leiderschap gevraagd.