Dr. Williams is predikant van de onafhankelijke gemeente Terra Nova Church in het zuiden van de Amerikaanse staat Californië. Hij doceert theologie aan verschillende instellingen in Amerika, zoals de Biola University en Saddle­bak College. Daarnaast geeft hij onderwijs in Nepal en in gemeenschappen van L’Abri in Nederland en Zwitserland, een christelijk apologetisch initiatief van de Amerikaan Francis Schaeffer.

In zijn proefschrift ”Love, 
Freedom, and Evil. Does Authentic Love Requires Free Will?” (uitg. Rodopi, Amsterdam), waarop hij dinsdag aan de Vrije Universiteit promoveerde, zet hij uiteen hoe goddelijke genade en menselijke vrijheid zich tot elkaar verhouden.

Hij verwerpt in zijn boek de zogeheten „libertaire” positie, die de mens als een autonoom wezen beschouwt, soeverein in zijn handelen. „Het is de vooronderstelling dat de mens een machtig ik is die zijn eigen richting bepaalt in een ongelimiteerde vrijheid. Op deze manier wil men God vrijwaren als oorzaak van het kwaad. Deze positie komt niet alleen niet overeen met de werkelijkheid, maar staat ook haaks op de Bijbel.”

Theologisch kritiseert hij de pelagiaanse en de arminiaanse positie en kiest voor het calvinisme, zonder dat hij dat laatste als zodanig benoemt. Hij schreef een godsdienstfilosofisch proefschrift, waarbij hij Bijbelse ge­gevens analyseert en tot de conclusie komt dat het pelagianisme en het arminianisme filosofisch én Bijbels onhoudbaar zijn.

Dr. Williams: „Ik vermijd termen als bekering en weder­geboorte, rechtvaardiging en heiliging, maar inhoudelijk zeg ik hetzelfde. Ik bestrijd de moderne visie op vrijheid, die ervan uitgaat dat de mens autonoom over zichzelf kan beslissen, zeker als het gaat 
over het kennen van God. Vanuit de Bijbel is duidelijk dat 
God als eerste de mens met 
Zijn genade aanraakt, zodat hij Hem liefheeft. Al wat de Vader de Zoon geeft, zal tot Hem komen, zegt Johannes 6:37.”

De Bijbel legt de nadruk op de functie van het hart, dat vrij is om zichzelf uit te drukken en zich spontaan te bewegen. „Vergelijk het met een vader die niet anders kan dan zijn kind lief te hebben. De Bijbel laat zien dat het hart de kern van de mens is. God zegt dat Hij een nieuw hart zal scheppen in het binnenste van de mens en Zijn wet in het hart zal schrijven. Hij neemt het stenen hart weg en geeft een vlesen hart, een hart dat gevoelig is en in staat is om lief te hebben.”

In Deuteronomium 30:6 staat dat God het hart besnijdt, zodat Israël Hem zal kunnen dienen. Deuteronomium 10:16 roept echter op: Besnijd dan de voorhuid uws harten. Williams. „Aan de ene kant de kracht Gods en aan de andere kant het menselijke antwoord. In de geschiedenis zijn deze standpunten vertegenwoordigd door het calvinisme en het arminianisme. Het eerste legt de nadruk op Gods macht, het tweede op Gods liefde. Het probleem is dat ze vaak tegen elkaar uitgespeeld worden. Mijn oplossing is om ze beiden in een relationele spanning bijeen te brengen.”

Williams betreurt het dat het calvinisme een slechte naam heeft gekregen. „Niet alleen in Amerika, maar ook in Europa wordt Calvijn gezien als een theoloog die God als een marionettenspeler afschildert. Hij zou mensen besturen als robotten, die voorgeprogrammeerd zijn.”

In Amerika is de kerk voor een merendeel pelagiaans, aldus Williams. „Pelagiaans, dat wil zeggen: nog arminiaanser dan Arminius. Het pelagianisme gaat ervan uit dat de menselijke vrijheid na de zondeval intact is gebleven en dat de mens vrij kan kiezen voor het goede of kwade. In de praktijk betekent genade dan het voldoen aan bepaalde voorschriften. Maar de mens heeft geen hulp nodig in het opvolgen van regels, maar genade.”

Christenen lijden volgens Williams nog te veel aan de tegenstelling tussen Gods soevereiniteit en vrije wil. „Ik laat in mijn boek zien dat er een derde weg is. Mijn boek heeft hopelijk ook gevolg dat mensen elkaar meer liefhebben. Wie vanuit de liefde handelt, is geen robot, maar geeft datgene door waarvan hij vervuld is. Vrijwillig, maar wel omdat God de eerste is Die de liefde in het hart geeft. Noem dat het geheim van de weder­geboorte.”