Het oude bedrijventerrein ligt midden in het groen en draagt de naam Landschaftspark. Maar het is wel een heel bijzonder landschap. Er ligt een spoorlijntje en boven het loof torent een schoorsteen uit. Op de achtergrond staan ook drie grote hoogovens. Het meest van roestbruin staal.

Verder gebeurt hier niets. Men ziet geen kringeltje rook of bespeurt maar een spoortje stoom. Het is een verlaten fabriek, een toekomstige ruïne.

Het oude hoogoventerrein van Thyssen is voorlopig openluchtmuseum. Tussen 1902 en 1985 werd hier ijzererts aangevoerd dat later als ruwijzer werd afgevoerd. Dat stopte echter toen duidelijk werd dat de fabriek door overproductie in de staalindustrie niet meer rendeerde. De 500 man die hier werkte, is ondergebracht bij andere vestigingen van Thyssen. Daarna is de fabriek achtergelaten zoals die was.

De Duisburgse gids Dieter Pelikan wijst op de bomen en struiken op het terrein en grinnikt. „Dat groeide hier vroeger niet hoor.” Vandaag biedt het groen zelfs een schuilplaats aan de vogels.

Op het oude fabrieksterrein kan iedereen terecht. Niet alleen iemand die zijn kinderen wil laten zien hoe ijzer wordt gemaakt. Ook wie graag verstoppertje speelt, kan hier eindeloos nieuwe plekjes vinden.

Omdat de toegang gratis is, weet niemand hoeveel bezoekers er komen. De stad Duisburg schat het op 750.000 bezoekers per jaar.

Pelikan is enthousiast over de nieuwe functie van het bedrijventerrein als een klim- en wandelgebied. Hij wijst op de bunkers, waarin vroeger het ijzererts werd opgeslagen. Dat is nu een klimtuin. Zowel beginners als gevorderden kunnen zich hier uitleven.

Zo is er meer verrassend hergebruik. In de voormalige gastank zit nu een duikclub. De giethal doet ’s zomers dienst als openluchtbioscoop. En in het gebouw waar vroeger de aggregaten stonden, worden nu concerten gegeven en recepties aangeboden. Het zou trouwens ook verdrietig stemmen om deze karakteristieke fabriekspanden –met prachtige boogramen– te slopen.

In het centrum van het terrein bevindt zich een open ruimte die voor het gemak is omgedoopt in Piazza Metallica. Daar liggen nog dikke platen ruw ijzer als pizza’s op de grond. Een fotograaf is bezig om op de stalen trappen een model vast te leggen.

Alle buizen, balken en kabels die vroeger tussen gebouwen hingen, zijn behouden gebleven. Het geeft de indruk dat de fabriek zo weer op stoom kan komen. Hier en daar gaat de verf of het zinklaagje er wel af. „Het conserveren van deze fabriek stelt ons in de toekomst natuurlijk wel voor nieuwe vragen”, weet Pelikan, terwijl hij over een stalen brug boven de bunkers wandelt.

Bang voor afbrokkeling is de Duisburgse gids nog niet. Voorlopig zit alles stevig in elkaar. Zoals vele honderden werklui hebben gedaan, klimt ook Pelikan ontspannen de trap langs de hoogoven omhoog. De ijzeren traptreden zijn hier en daar zo uitgesleten dat lassers er extra rupsen op hebben aangebracht. Op 70 meter hoogte uitglijden moet geen pretje zijn.

Boven wacht een prachtig uitzicht over zowel het fabrieksterrein als over het Ruhrgebied. Pelikan wijst op de schoorstenen van de nieuwe hoogovens, die veel dichter aan de rivier staan. Aan de andere kant van de oven wijst hij op objecten in nabije steden, zoals Oberhausen en bij mooi weer zelfs Düsseldorf. Ook kun je vanuit die hoge positie nog beter uitleggen hoe de wandeling van de grondstoffen en materialen vroeger door de fabriek plaatsvond. Alle spoorlijntjes uit vroeger tijden liggen er nog.

Een Engelse kunstenaar werd zo geboeid door de verschillende vormen die hij op het oude fabrieksterrein aantrof dat hij er een licht-en-donkerspel voor ontwierp. In de zomermaanden is het lichtspel tijdens de avonden actief. De kleuren zijn groen, rood en blauw.

De omgeving van de voormalige Thyssenfabriek is de afgelopen 25 jaar totaal veranderd. Het kleine beekje langs het bedrijventerrein was vroeger zwaar vervuild, maar bevat vandaag vis. Voor elke bezoeker die tussendoor even zijn hengeltje wil uitwerpen.

Staalindustrie Duitsland

Tijdens de hoogtijdagen van de Duitse industrialisatie stonden er in het Ruhrgebied 38 hoogovens. Momenteel zijn er zeven staalfabrieken in dit gebied, maar deze zijn allemaal nieuw en supermodern. Ze produceren meer staal dan de 38 oude ovens en worden streng gecontroleerd door de milieu-inspectie.

Het erts wordt niet meer in Duitsland zelf gedolven of uit Scandinavische landen ingevoerd, maar komt rechtstreeks uit Brazilië.

Nieuwe functie Ruhrgebied

De zware industrie functioneert in het Ruhrgebied tegenwoordig anders en kleinschaliger dan voorheen. Vroeger diende alles in het gebied de staalproductie, nu is het toeristisch gebied. Vorig jaar profileerden Duisburg en omgeving zich zelfs als Europese culturele hoofdstad Ruhr2010.

Duisburg is een goed voorbeeld van deze ”Strukturwandel”. Na de Tweede Wereldoorlog werd de verwoeste stad in korte tijd opgebouwd. De haven groeide uit tot de grootste binnenhaven van Europa en kreeg de bijnaam ”Broodkorf van het Ruhrgebied”.

Maar met het verdwijnen van veel industrie moet de haven vandaag de dag leven van de pleziervaart. De overslag van goederen is veel kleiner geworden.

Om in deze tijd te kunnen overleven, zoekt Duisburg naar een manier om (opnieuw) modern te zijn. Voormalige pakhuizen aan het water worden gerestaureerd en in gebruik genomen als museum, galerie of restaurant. Ook worden er appartementencomplexen aan het water gebouwd.

De organisatie van de Love Parade vorig jaar past in dit streven om Duisburg een hippe uitstraling te geven. Jammer genoeg met een dramatische afloop.

www.duisburg.de en www.ruhr2010.nl

Bezoek Landschaftspark

De mogelijkheden in Landschaftspark zijn legio. De toegang is gratis en het 200 hectare grote terrein is vrij toegankelijk.

Wil men een rondleiding, dan bestaat ook deze in vele varianten. De bezoeker kan alleen, in een groep of met een gezin het park rond; bij daglicht, of juist ’s avonds met een zaklantaarn (extra spannend). Ook de rondleiding is er in varianten. Wil iemand uitleg over industriegeschiedenis, of wil men in de fabriek een spannend spel spelen? Tegen meerkosten kan men ook rondleidingen in andere talen krijgen.

Op het oude bedrijventerrein is ook een fietsverhuurbedrijf, waardoor je er verder opuit kunt en Duisburg per rijwiel verkennen. Er zijn sowieso al zeven uitgestippelde routes.

Vanuit Nederland is een dagje Duisburg goed te doen. De stad ligt op 200 kilometer van Rotterdam, 190 van Gouda en 160 van Utrecht en Zwolle. Ook zijn er uitstekende treinverbindingen. Behalve het Landschaftspark zijn er in Duisburg diverse musea (zoals over de binnenvaart) en de (aantrekkelijk geprijsde) Duisburg Zoo.

www.landschaftspark.de en www.visit-duisburg.de