Amsterdam gaat jaarlijks screenen op weigerambtenaren
AMSTERDAM – Trouwambtenaren in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West krijgen voortaan jaarlijks de vraag voorgelegd hoe ze tegenover het huwen van mensen van hetzelfde geslacht staan. Dat heeft D66-stadsdeelwethouder Mauer (personeel, homo-emancipatie) dinsdag besloten.
Vorige week bleek dat het stadsdeel twee trouwambtenaren in dienst heeft die geen homo’s in het huwelijk willen verbinden. Een van hen is pas vorig jaar aangenomen. Mauer heeft een onderzoek ingesteld naar de motieven voor het weigeren en afhankelijk daarvan wordt deze vrouw ontslagen of naar een andere functie overgeplaatst. VVD-wethouder Van der Burg verklaarde maandag al dat hij zal aandringen op het beëindigen van haar tijdelijk contract.
De Amsterdamse gemeenteraad debatteert woendagmiddag over de positie van twee trouwambtenaren die gewetensbezwaren hebben tegen het sluiten van een homohuwelijk. De kwestie kan een landelijk staartje krijgen.
Waarom speelt deze kwestie nu opeens in Amsterdam?
Het raadslid Van der Velde van TON Amsterdam -zelf lesbisch- heeft recent schriftelijke vragen gesteld aan het college of in Amsterdam alle trouwambtenaren alle huwelijken willen sluiten. Uit de beantwoording bleek dat Amsterdam 478 ambtenaren van de burgerlijke stand telt, inclusief buitengewone trouwambtenaren. Twee van hen willen om principiële motieven geen homostellen trouwen.
In 2007 beweerde de gemeente nog bij monde van toenmalig burgemeester Cohen dat er geen enkele gewetensbezwaarde trouwambtenaar was. In datzelfde jaar stelde de Amsterdamse gemeenteraad vast dat ambtenaren in de hoofdstad ten allen tijde verplicht zijn om partners van gelijk geslacht te huwen.
Naar nu blijkt, werken er twee gewetensbezwaarde trouwambtenaren in stadsdeel Nieuw West. Een van de twee werkt op basis van een tijdelijk contract en heeft zelfs nog geen enkel huwelijk gesloten. Volgens burgemeester Van der Laan had deze ambtenaar vorig jaar tijdens het sollicitatiegesprek aangegeven geen moeite te hebben met het sluiten van een homohuwelijk, maar denkt deze persoon daar nu anders over.
Wat vindt de raad hiervan?
Politici buitelen over elkaar heen om duidelijk te maken hoe afschuwelijk ze het vinden dat 0,4 procent van het totaal aantal trouwambtenaren geen homohuwelijk wil sluiten. Het liefst zouden deze politici willen dat de twee trouwambtenaren direct ontslag krijgen, maar dat ligt juridisch ingewikkeld. Volgens het college is de rechtbank van Leeuwarden in een soortgelijk geval niet meegegaan in een besluit tot ontslag, omdat na de invoering van het homohuwelijk gewetensbezwaren aanvankelijk zijn gedoogd.
Het Amsterdamse college doelt op de uitspraak van de Leeuwardense rechtbank in 2003 dat het ontslag van Nynke Eringa moest worden teruggedraaid. Eringa, buitengewoon trouwambtenaar in Leeuwarden, gaf destijds aan bezwaren te hebben tegen het huwen van homostellen.
De gemeente Amsterdam heeft inmiddels aangegeven dat het contract van de gewetensbezwaarde trouwambtenaar met een tijdelijk contract niet wordt verlengd als deze vasthoudt aan de principiële bezwaren.
Maar waarom debatteert de gemeenteraad dan eigenlijk nog over deze kwestie?
TON Amsterdam en de VVD -oud-COC-voorzitter Frank van Dalen is raadslid voor deze partij- zitten bovenop deze kwestie. In ieder geval willen zij boven tafel krijgen of Cohen in 2007 een fout heeft gemaakt door aan te geven dat de gemeente geen gewetensbezwaarde trouwambtenaren in dienst heeft.
Van der Velde en Van Dalen zeggen woedend te zijn en betichten de gemeente van het stimuleren van discriminerend gedrag. Ze willen zwart op wit dat het contract van de ene ambtenaar niet wordt verlengd. Ook stellen ze dat die persoon misschien heeft gelogen tijdens zijn sollicitatie en dat hij dus om die reden direct ontslagen kan worden. Verder denkt Van Dalen dat een ontslag van die andere trouwambtenaar anders dan in 2003 nu wel door de rechter zal worden geaccepteerd. In elk geval zou volgens hem die ambtenaar een andere functie moeten krijgen. Het is de vraag hoever de Amsterdamse raad deze strijd aan wil gaan.
Maar is deze kwestie niet een storm in een glas water?
Volgens RMU-directeur Schalk wel. Hij vindt dat er wordt gezocht naar een oplossing voor een probleem dat niet bestaat. Ook is hij van mening dat het absurd is dat een ambtenaar geen gewetensbezwaar zou mogen hebben. Om die reden vraagt de RMU ruimte voor godsdienstvrijheid en gewetensbezwaar voor alle burgers.
VVD-Kamerlid en woordvoerder homo-emancipatie Hennis-Plasschaert heeft daarentegen gezegd dat het tijd is voor het kabinet om een einde te maken aan gewetensbezwaarde trouwambtenaren. Na recente ophef over het sluiten van homohuwelijken in Rhenen, blijkt keer op keer hoe gevoelig deze kwesties liggen, zowel in de lokale als in de landelijke politiek.
Wat is de lijn van dit kabinet?
Die komt hierop neer dat het een gemeente vrij staat om trouwambtenaren met gewetensbezwaren te hebben, mits er in de gemeente wel homohuwelijken gesloten kunnen worden.
PvdA-Kamerlid Marcouch wil echter bij het eerstkomende Kameroverleg over homo-emancipatie de wens van zijn partij inbrengen dat gemeenten geen enkele gewetensbezwaarde trouwambtenaren mogen hebben. Die wens komt niet alleen overeen met het vurige verlangen van het COC, maar dus ook met de opvatting van zijn VVD-collega. Als het PvdA-voorstel inderdaad een Kamermeerderheid krijgt, zal moeten blijken of het kabinet wil vasthouden aan haar ingezette lijn.