De staatsrechtelijke positie van de koningin is goed ingebed in ons democratisch bestel, schrijft Rutte in zijn reactie op de motie-Heijnen/Van Raak over het modern Koningschap. De Tweede Kamer vroeg tijdens een debat in november om de brief tijdens een debat over de positie van het koninklijk huis.

De goede inbedding is voor Rutte een van de redenen geen grote veranderingen door te voeren. „De Koning valt namelijk onder de ministeriële verantwoordelijkheid. En de Koning is lid van de regering, maar maakt geen onderdeel uit van de ministerraad. Terwijl het de ministerraad is die beraadslaagt en besluit over het algemeen regeringsbeleid. De Koning heeft geen macht in dat stelsel en kan geen oneigenlijke invloed op het regeringsbeleid uitoefenen”, aldus Rutte.

De premier ziet de noodzaak van het ceremonieel koningschap om die reden niet in. Hij vindt dat de voorstanders daarvoor hun pleidooi vanuit „verkeerde vooronderstellingen voeren.” Ook als VVD-leider heeft hij er geen behoefte aan de discussie over het ceremonieel koningschap te beginnen, nu het bij voorbaat al zo lijkt te zijn dat er geen meerderheid is voor een wijziging, zo zei Rutte dinsdagmiddag.

Rutte benadrukt in de brief de „samenbindende, vertegenwoordigende en aanmoedigende rol” van de koning(in). „Het staatshoofd is van en voor alle Nederlanders.”

Rutte lijkt in de brief iets meer afstand te nemen als het gaat om zijn ministeriële verantwoordelijkheid over privézaken van de koninklijke familie. Rutte concludeert dat verstrekking van inlichtingen aan de Kamer achterwege kan blijven als het gaat om kwesties die het openbaar belang niet raken. „Ook als een gebeurtenis uit het privéleven van de koninklijke familie veel media-aandacht genereerd, hoeft dat niet te betekenen dat het algemeen belang is geraakt. Zelfs investeringen van het privévermogen in het buitenland vallen niet automatisch onder het algemeen belang”, aldus de premier.

Hij volgt daarmee de lijn van de Raad van State die in december 2010 een advies schreef aan de regering over de positie van de koning(in). De Raad van State stelde ook dat de minister-president niet politiek verantwoordelijk is voor privégedragingen, maar alleen aanspreekbaar is op de vraag of met die gedragingen het openbaar belang wordt geraakt.

Het kabinet kan zich ook vinden in de andere door de Raad geformuleerde conclusies en aanbevelingen.

Rutte benadrukt dat de ministeriële verantwoordelijkheid voor andere leden van de koninklijke familie alleen geldt voor die momenten waarop zij de koningin bijstaan.

Rutte gaf gisteren toe dat zijn brief „geen wezenlijke verandering” ten opzichte van de brief van premier Kok in 2000 betekent. „De ontspannen houding van Kok spreekt mij aan.” „Deze brief geeft wel verhelderingen en in combinatie met het advies van de Raad van State heeft de minister-president duidelijke handvatten gekregen.”

Het team rond de koningin hoeft van Rutte niet te veranderen. Dat functioneert goed, zo zei de premier dinsdag.

De premier wilde tijdens een persontmoeting niet ingaan op de discussies rond de villa van prins Willem-Alexander en prinses Máxima in Mozambique.

Het kabinet schrijft in de brief ook niets te willen wijzigen in de belastingregels voor de koningin en prins Willem-Alexander.