Maandagmiddag bepalen de 566 leden van de Provinciale Staten in de twaalf provincies, die in maart werden gekozen, wie er de komende vier jaar in de Eerste Kamer komen. Ze kunnen op hun eigen provinciehuis, anoniem met een stembiljet, kiezen uit 246 kandidaten die zijn voorgedragen door dertien partijen. Gebruikelijk is dat Statenleden hun stem uitbrengen op een kandidaat van hun eigen partij, maar dat loopt nog wel eens anders, soms door een fout, soms opzettelijk.

Juist nu spant de uitslag er om, want op basis van de samenstelling van de nieuwe Provinciale Staten kan de coalitie rekenen op pakweg de helft van de 75 leden tellende Senaat. De rekenmethode voor de zetels is ingewikkeld en daardoor kan een kleine afwijking in het stemgedrag al leiden tot verrassende resultaten. En vooral het gespleten CDA heeft nogal wat critici in de gelederen.

Naast de Statenleden van politieke partijen zijn er ook onafhankelijke Statenleden, die voorheen vaak stemden op de OSF, wat één Senator opleverde. Doordat de OSF is gaan samenwerken met de nieuwe partij 50Plus van Jan Nagel, maakt hij kans op een Senaatszetel. Ook de PVV komt met deze verkiezingen voor het eerst in de Senaat.

Daarnaast is er nog een heel nieuwe eend in de bijt: Ruud Koornstra, die als enige op lijst twaalf staat en zich met duurzaamheid profileert. Als onafhankelijke kandidaat heeft hij in elf provincies ondersteuningsverklaringen weten te verwerven bij de Statenleden. Zondag zei Koornstra in het tv-programma Buitenhof dat hij met vijftien Statenleden sprak die misschien „kiezen voor hun geweten en niet voor partijpolitiek”. Of hij echt in de Senaat komt, is niet zeker, maar hij kan wellicht de coalitie afhouden van een meerderheid. CDA-prominent en criticaster Herman Wijffels heeft Statenleden opgeroepen op Koornstra te stemmen vanwege die groen-rechtse agenda.

Achter de schermen is de coalitie druk om de neuzen één kant op te krijgen. Onlangs ontstond ophef over een gesprek dat premier Mark Rutte en PVV-leider Geert Wilders in het Torentje hadden met het Zeeuwse Statenlid Johan Robesin. Hij had zich gemeld als zwevende kiezer en Rutte sprak hem als VVD-leider, zo zei hij na afloop. Toezeggingen zijn er volgens hem niet gedaan, maar het is duidelijk dat de opzet is Robesin in het coalitiekamp te krijgen. De oppositiepartijen, die ook hun best doen om een meerderheid te krijgen, spraken er schande van.

Omdat het niet zeker is dat de coalitie 38 van de 75 zetels haalt, de helft plus één, kijken de VVD, CDA en PVV ook al enige tijd naar de SGP. De orthodox-christelijke partij heeft nu twee Senatoren en kan de balans laten doorslaan naar een meerderheid.

De officiële uitslag wordt woensdag bekendgemaakt.