De Canadese filmmaker John Zaritsky bracht de tocht van Ewert in beeld in een documentaire die in 2008 als ”De suïcidetoerist” werd uitgezonden op de Zwitserse televisie en nog altijd te zien is via de site van Dignitas. Ewert werd daardoor een bekende ‘zelfmoordtoerist’, maar zoals hem zijn er velen.

Via een maas in de wetgeving is het in Zwitserland mogelijk dat burgers stervenshulp krijgen. Artikel 115 van het Wetboek van Strafrecht stelt dat elke hulp bij zelfdoding vanuit „zelfzuchtige beweegredenen” verboden is, wat dus impliceert dat het vanuit onbaatzuchtigheid wel is toegestaan. Al vele jaren bieden klinieken als Dignitas en Exit daarom stervenshulp aan. Dat kan voor Zwitsers, maar ook voor burgers uit andere landen. Zodoende ontstond in Zwitserland het merkwaardige woord ”sterftoerisme”.

Per jaar begeleidt Dignitas ongeveer 100 mensen bij hun suïcide, terwijl Exit er ongeveer 200 onder zijn hoede neemt. Uit de statistieken van Dignitas blijkt dat de meeste aanvragen uit Duitsland komen, gevolg door Groot-Brittannië en Zwitserland. Vierde in het rijtje is Frankrijk. De verzoeken worden overigens lang niet allemaal ingewilligd. Organisatie Exit bewilligde in 2010 in 350 van de 1500 aanvragen, waarvan er 200 geëffectueerd werden.

De praktijken van Dignitas en Exit zijn in Zwitserland de laatste jaren geregeld onderwerp van felle en emotionele debatten geweest. Zo zouden er mensen naar de dood zijn begeleid die niet ongeneeslijk ziek waren. De regering van het alpenland in Bern wil dat tegengaan en beloofde in maart dit jaar nog aan de slag te gaan met de „regulering van de stervenshulp.” Het thema is „hoogst actueel”, constateerde minister van Justitie Simonetha Sommaruga.

Tegelijkertijd probeerde de kleine christelijke partij EDU, gesteund door de Evangelische Volkspartij EVP, de Zwitserse euthanasiepraktijk via een referendum aan banden te leggen. In Zwitserland bestaat er vier keer per jaar de mogelijkheid om een volksraadpleging te houden. Elke Zwitser kan een thema aandragen waarover gestemd wordt, mits hij of zij 100.000 handtekeningen weet te verzamelen. De EDU had al via parlementaire weg geprobeerd verandering in de wetgeving rond stervenshulp aan te brengen, maar kreeg daarvoor onvoldoende steun. Daarna bleef het volksinitiatief over.

De uitslag van het referendum is inmiddels bekend en die is ondubbelzinnig: ruim 78 procent ziet niets in een verbod op hulp bij zelfdoding, terwijl een nog grotere groep van zo’n 85 procent geen maatregelen tegen zelfmoordtoerisme nodig vindt. „Een duidelijk signaal naar Bern”, constateerde de Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung gisteren.

EDU-woordvoerder Hans Peter Häring liet weten dat hij niet verrast was door de uitslag en het als een voordeel ziet dat er over euthanasie is gediscussieerd. Dat is er zeker en dat is winst. Häring en zijn collega’s hebben in vele media hun argumenten naar voren mogen brengen, en ook de kerk heeft zich in het debat gemengd. De Rooms-Katholieke Kerk is officieel tegen euthanasie en draagt dat standpunt ook uit, hoewel veel van haar leden er in Zwitserland anders over denken. De gereformeerde kerk neemt een genuanceerd standpunt in, terwijl de ”Freikirchen”, de vrije groepen, de meeste kritiek uiten.

Häring heeft gelijk als hij zegt dat enkel het gesprek over dood en leven op maatschappelijk niveau al winst is. Dat raakt de kernwaarden van een samenleving en ieders bestaan, maar hoe vaak gaat het gesprek daar nu over?

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl