Er staat druk op de ketel, de onrust laait op. Dat hebben de Europese politici mede aan zichzelf te wijten. Zij blunderden door een week geleden een onderonsje in Luxemburg tussen een aantal bewindspersonen te laten uitlekken. Met het beraad illustreerden zij dat er wel degelijk iets aan de hand is, dat er volop wordt gepraat over denkbare scenario’s. Dat alles voedt de onzekerheid op de markten. Die verlangen duidelijkheid.

Maandagavond vergaderen in Brussel de ministers van Financiën van de europartners. Zij bespreken het hulppakket van 78 miljard euro voor Portugal. Of zij ook al nadere besluiten nemen over Griekenland, valt te betwijfelen. Duitsland in ieder geval wil eerst de rapportage afwachten van de delegatie van EU, Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Europese Centale Bank (ECB) die in Athene verblijft om daar te onderzoeken hoe de vlag er precies bijhangt.

De natie aan de rand van het continent zakt steeds dieper weg in het moeras. Ratingbureau Standard & Poor’s stelde maandag de kredietwaardigheid verder naar beneden bij. Het heeft via een reeks van zulke aanpassingen de status van de betrokken staatsobligaties teruggebracht tot rommelpapier. Het beschouwt het beleggen erin als net zo’n gok als geld toevertrouwen aan bijvoorbeeld Burkina Faso.

De overtuiging wint terrein dat Griekenland het niet redt, ondanks de tot dusver ontvangen noodhulp en ondanks alle, voor de bevolking pijnlijke, inspanningen om de overheidshuishouding te saneren en de economie te hervormen. De schuld bedraagt bijna anderhalf maal de omvang van het jaarlijkse bruto binnenlands product (bbp). De straffe bezuinigingen dragen ertoe bij dat de recessie voortduurt.

In 2012 weer een beroep kunnen doen op de internationale kapitaalmarkt, waarop eerder was gerekend, zit er niet in. Momenteel zouden investeerders over een nieuwe tienjarige lening een rente van zo’n 15 procent eisen. De vergoeding bij een termijn van twee jaar ligt zelfs rond 25 procent.

Als er niets gebeurt, stevent de EU-lidstaat alsnog af op een faillissement, een situatie waarin de Griekse overheid niet langer haar betalingsverplichtingen kan nakomen. Een jaar terug wendden de Unie en het IMF dat gevaar af door 110 miljard euro aan te reiken. Het vertrouwen keerde echter niet terug. De crisis groeit nu naar een climax.

Vervolgstappen zijn dan ook onvermijdelijk. Welke wegen staan open? Griekenland overweegt de euro de rug toe te keren, meldde het Duitse blad Der Spiegel vorige week. Maar zo dramatisch zal het waarschijnlijk niet uitpakken. Herinvoering van de drachme zou een gigantische operatie zijn, die veel tijd kost. En wat schieten de Grieken ermee op? Hun schuld aan het buitenland luidt in euro’s. De drachme zal in relatie tot de eenheidsmunt fors in waarde dalen. Dat betekent omgerekend in de nationale valuta alleen maar een grotere schuld. De betalingsproblemen verdwijnen dus niet. Voor de beleggers van elders, waaronder banken, verzekeraars en pensioenfondsen, blijft er de dreiging dat zij hun geld niet terugkrijgen.

Voorts zal een exit van Griekenland ongetwijfeld instabiliteit veroorzaken binnen de financiële wereld. Het zou het begin kunnen zijn van het einde van de monetaire unie.

Herstructurering van de schuld, in de zin van het kwijtschelden van een deel daarvan, is een andere ingrijpende optie. Die aanpak ligt voorlopig evenmin voor de hand. De beleidsmakers vrezen dat er banken die verliezen lijden op hun vorderingen sneuvelen en andere in hun val meeslepen, dat het hele financiële systeem in de gevarenzone terechtkomt; een herhaling van de beangstigende ontwikkelingen na het uitbreken van de kredietcrisis.

Het ziet ernaar uit dat de politici voorlopig kiezen voor de minst riskante benadering: op de ingeslagen weg voortgaan. Dat betekent extra kapitaal verstrekken boven op de 110 miljard, de rente op lopende leningen verlagen, de aflossing uitstellen en Griekenland dwingen nog meer besparingen te realiseren.

Critici zullen dat duiden als pappen en nathouden. Er wordt op deze manier alleen tijd gekocht. Maar meer radicale oplossingen lijkt de EU niet aan te durven.