Kerken zetten tijdens de tweejaarlijkse Kerkennacht de deuren open en organiseren veel activiteiten, aldus de organisatoren vrijdag in Amersfoort.

Cabaretière Claudia de Breij houdt in Utrecht een ”preek van de leek”. Andere kerken bieden stilte aan. Er is muziek, dans of bijeenkomsten met het karakter van de Taizé-beweging. Ook lokale bewindslieden houden vaak een lezing. Ds. Bert Kuipers, voorzitter van de werkgroep Kerkennacht NL: „Kerken bieden activiteiten die bij hun identiteit past en controleren elkaar daarop. Tijdens de voorbereidingen hoorde ik gereformeerden zeggen tegen Rooms-Katholieken: „Jullie doen toch wel iets met die Gregoriaanse gezangen?” Rooms-Katholieken vonden de catechismus wel iets voor gereformeerden.”

Nieuw is dat moskeeën in Rotterdam willen aanhaken bij de Kerkennacht. Kuipers houdt vast aan de naam Kerkennacht en bepleit voor hen een parallelprogramma.

Het aantal deelnemende kerken heeft een verschillende achtergrond. Kuipers stelt het beeld bij dat de nacht vooral een bedoening is van de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland. De pastor van de Laurenskerk in Rotterdam vertelt dat er in zijn stad 55 kerken meedoen. „Dat zijn vooral evangelische gemeenten, pinkstergemeenten, zeemanskerken en oosters-orthodoxe kerken. Migrantenkerken zijn er nu ook bij betrokken.”

Niet alle kerken zijn lid van de oecumenische Raad van Kerken, volgens Van der Kamp. Sommige christelijke gereformeerde kerken, gereformeerde kerken vrijgemaakt en een plaatselijke vergadering van gelovigen doen mee. Van der Kamp hoopt op ongeveer 50.000 bezoekers.

De Kerkennacht aast op twee soorten bezoekers, aldus Arie Noordermeer, coördinator van de Utrechtse Kerkennacht. „De doelgroepen zijn notoire kerkgangers die graag bij buurkerken binnen willen kijken, en nieuwsgierige godzoekers.”

De instapdrempel voor kerken is laag. Wie zijn kerk openstelt en koffie schenkt, mag al meedoen, zeggen de aanwezige organisatoren. Noordermeer: „We proberen kerken wel te enthousiasmeren om kwaliteit te bevorderen. Rotterdam doet dat door tweemaandelijkse bijeenkomsten. In Utrecht geven we een nieuwsbrief uit.”

Hanny de Kruijf, secretaris van de landelijke werkgroep vindt het lastig in te schatten waar mensen op af komen. „Sommige deelnemers maken hun kerk schemerdonker en geven alleen de mogelijkheid een kaarsje aan te steken. Dat kan toch veel bezoekers trekken.”

Is de kerk met een evenement als de Kerkennacht niet gericht op haar rol in de wereld in plaats van op God? Dat ontkent Kuipers zeer stellig. „Zo’n gedachte ontmoedigt en getuigt van een interne blik. Het miskent de ontploffende werking van het evangelie. We hebben een boodschap voor de wereld.” Van der Kamp: „We zijn juist in gesprek met de secularisatie en onderzoeken concreet hoe spiritualiteit en engagement zich verhouden tot de kerk.”

De Kerkennacht zal na het evenement worden gescreend of wensen van bezoekers overeenkomen met het aanbod van activiteiten. Prof. dr. Henk de Roest van de Protestantse Theologische Universiteit draagt daar zorg voor.

De Kerkennacht is overgewaaid uit Duitsland. Kuipers ontdekte de Nacht der Kirchen in 2006 in Dresden en voerde het jaar erop de traditie in Nederland in. De eerste kerkennacht werd in 2007 in Rotterdam gehouden met negentien open kerkgebouwen. In 2009 werd de Kerkennacht voor het eerst landelijk georganiseerd.