Tentoonstelling over band Oranjes en Den Haag
Delft mag dan de prinsenstad heten, de band tussen Breda en de Nassaus mag bijzonder zijn, maar Den Haag boogt op het rijkste Oranjeverleden. Het Haags Historisch Museum vertelt in de tentoonstelling ”Kijk, daar gaat de koning!” het verhaal van de koninklijke familie in de hofstad.
Voor de gelegenheid hebben de expositiezalen in het museum oranje wanden gekregen. Silhouetten van koningskinderen met opgestoken haar en enorme kragen sieren het geheel. Op verschillende plaatsen staan maquettes van paleizen zoals Huis ten Bosch en Huis Honselaarsdijk. Van alle kanten staren vorstelijke ogen de moderne bezoekers aan. De geschiedenis wordt uit de doeken gedaan aan de hand van tientallen kostbare schilderijen. De voorwerpen en personen in de zaal hebben één belangrijk ding gemeen: de band met Den Haag.
Orde in de expositie is soms wat moeilijker te ontdekken: wat een foto van prins Willem-Alexander en prinses Máxima tussen de portretten van Willem V en Maurits te zoeken heeft, blijft een raadsel.
Uit de vele schilderijen en foto’s blijkt wel dat Den Haag de stad bij uitstek is voor vorstelijke feesten en grootse optochten. De ruime pleinen, debrede lanen en het prachtige decor van de Hofvijver met de parlementsgebouwen boden veel kunstenaars inspiratie. Een belangrijk deel van de expositie dit tot 23 oktober loopt, heeft dan ook betrekking op Prinsjesdag, het bekendste feest van Den Haag.
Toch houdt de band tussen Den Haag en Oranje meer in dan alleen Prinsjesdag. In 1585 begon het allemaal met de vestiging van het stadhouderlijk kwartier aan het Binnenhof, het thuis voor prins Maurits. Later werden in Den Haag de triomftochten van stadhouder Frederik Hendrik en koning-stadhouder Willem III gehouden, gaven prinses Juliana en prins Bernhard er elkaar het jawoord en werden er heel wat Oranjetelgen ten doop gehouden. Emma organiseerde er rijtoeren om de liefde voor het koningshuis weer aan te wakkeren.
Het was echter niet altijd pais en vree. Boze stemmen riepen soms om revolutie. Stadhouder Willem V moest het veld ruimen voor opstandelingen en Troelstra had ook weinig op met de monarchie. Troelstra’s betoging tegen de koningin lokte echter een tegenreactie uit: op 18 november 1918 kregen Wilhelmina en Juliana een eerbetoon op het Malieveld. Het schilderij van Jan Hoyncken van Papendrecht toont een Oranjegezinde menigte, elkaar verdringend om een glimp op te vangen van de koningin en haar dochter. De liefde van Den Haag voor het Oranjehuis won het tot nog toe steeds weer van de scepsis van republikeinen en patriotten.
In de derde zaal van de expositie wordt de bezoeker overladen met beelden en wetenswaardigheden over Prinsjesdag. Het ”Leve de koningin” en driewerf ”hoera!” na de Troonrede blijkt in 1897 voor het eerst ten gehore te zijn gebracht, toen Wilhelmina voor het eerst aanwezig was bij de opening van de Staten-Generaal. Verder is er volop gelegenheid om de bijzondere hoofddeksels van marechaussee, lakeien en politie van nabij te bekijken.
In haar memoires ”Eenzaam maar niet alleen” geeft Wilhelmina te kennen dat zij de voorkeur gaf aan Het Loo boven Den Haag. Getuige het feit dat kleindochter Beatrix en achterkleinkind Willem-Alexander al zo veel jaren in Den Haag en omgeving wonen, voelen zij zich er wél thuis. Dat is een compliment aan de stad, die, zo blijkt uit de tentoonstelling, het Oranjehuis een warm hart toedraagt.
Vrouwen rond het Binnenhof
Hoewel ze officieel vaak geen stem in het kapittel hadden, maakten sommige vrouwen wel de dienst uit aan het Binnenhof. Men hoeft maar te denken aan Jacoba van Beieren, Amalia van Solms, Anna Paulowna en regentes Emma. Deze dames van naam hebben een plaats gekregen in de kleine tentoonstelling ”Vrouwen rond het Binnenhof”. Ook is er een wandeling door de Haagse binnenstad aan ”het zwakste vat” gewijd.
Het Haags Historisch Museum heeft in het kader van deze tentoonstelling een ruimte ingericht met een replica van de Russisch-orthodoxe kapel van Anna Paulowna. Wierookvaten, hoge kandelaren, een Bijbel met verguldsel, priestergewaden en religieuze boeken nam zij mee als bruidsschat. Ze bleef haar geloof trouw, zoals blijkt uit het biechtboek van haar priester, waarin overigens niet staat wat ze biechtte.
De wandeling die is uitgezet in hartje Den Haag leidt langs allerlei andere plekjes waar Haagse vrouwen woonden, werkten of wandelden. Het Voorhout was een geliefde laan voor een wandeling. Het Damesleesmuseum een aangename plaats om, zonder gestoord te worden door luidruchtige mannen, in de boeken te duiken. In de Gevangenpoort zat Kaat Mossel twee jaar vast. Zo komt het verleden tot leven en blijken vrouwen soms een beslissende rol te hebben gespeeld in die geschiedenis.
Keizerin Sisi en keizer Wilhelm II
In Nederland lopen momenteel nog twee exposities over vorsten: één in Leiden en één in Doorn. Ze hebben met elkaar te maken. In het Rijksmuseum voor Oudheden is tot 11 september de expositie ”Sisi en Wilhelm II. Keizers op Corfu” te zien. De Oostenrijkse keizerin Elisabeth of Sisi (1837-1898) en de Duitse keizer Wilhelm II (1859-1941) waren allebei gefascineerd door de oude Grieken. De expositie vertelt over die interesse.
Het Achilleion, Sisi’s geliefde Griekse zomerpaleis, en het romantische landschap van Corfu vormen het decor van de tentoonstelling. Sisi kwam tot rust op het eiland en verdiepte er zich in de (dicht)kunst van de oudheid. Wilhelm was vooral geïnteresseerd in de archeologie. Enkele jaren na de moord op Sisi in 1898 kocht Wilhelm haar paleis op Corfu. Elk voorjaar trok hij er heen.
De tweede expositie is te zien in Huize Doorn, waar keizer Wilhelm na zijn vlucht uit Duitsland tot zijn dood woonde. In Doorn staat tot 11 september de expositie ”De keizer en de klassieke wereld” centraal met objecten uit het bezit van de keizer.
