In de christelijke gereformeerde kerk te Dordrecht-Centrum had woensdagavond een interkerkelijke 4 meiherdenkingsbijeenkomst plaats. Het thema was ”Van het donker naar het licht”.

Het was voor het eerst dat de jaarlijkse dodenherdenking werd gehouden onder verantwoordelijkheid van de stichting Reformatie Instituut Dordrecht (RID). Dit instituut, opgericht in 2008 en medeaanjager van het Calvijnjaar 2009, wil dat Dordrecht de Reformatie weer ‘opsnuift’.

„Onze stichting vindt het van groot belang dat de in 1946 begonnen traditie van een bijeenkomst voorafgaand aan de dodenherdenking in stand blijft”, aldus historicus Pieter Verhoeve en journalist André Diepenbroek. Dit keer dus een interkerkelijke herdenkingsbijeenkomst, ingeluid door het christelijk ensemble Scherzando, in 2006 ontstaan vanuit de plaatselijke gereformeerde gemeente. Na ”De nieuwe dag” van de Italiaanse componist Ennio Morricone, bewerkt door dirigent Benno van Luttikhuizen, speelt het ensemble variaties op het Wilhelmus.

Ook in 2008 stond Psalm 43 centraal bij de dodenherdenking in Dordrecht. Hans Berrevoets, voorzitter van het Platform Stedelijke Herdenking, hoopte toen dat deze psalm zou uitgroeien tot een lied van betekenis bij de dodenherdenking in Dordrecht. „Psalm 43 is zowel historisch als religieus van groot belang”, aldus Berrevoets. In tientallen kerken klonk die zondag in 2008 in en buiten Dordrecht Psalm 43.

Dodencel

„Dan ga ik op tot Gods altaren, tot God, mijn God, de bron van vreugd’”, zo klonk op 13 maart 1941 het vierde vers van Psalm 43. Leendert Keesmaat werd uit zijn dodencel in het Oranjehotel te Scheveningen gehaald. Aarzelend door hem ingezet, werd het psalmvers door achttien verzetsmannen meegezongen.

„Hij zong een lied van hoop, waar alle hoop verloren scheen”, zegt ds. C. Streefkerk, predikant van de protestantse Ontmoetingskerk in Dordrecht. Berrevoets: „De mannen gingen de weg naar een naamloos graf op de Waalsdorpervlakte. Daar delfden ze eerst hun eigen graf. Na de commando’s klonken de schoten. De psalm klinkt nog na: „Die na kortstondig ongeneugt, mij eindeloos verheugt”.”

Nadat de psalm is gelezen door ds. A. J. van Zuijlekom, predikant van de gereformeerde kerk vrijgemaakt (Kandelaarkerk), wordt het vierde vers gezongen.

Volgens W. Grandia, voorganger de evangelische gemeente Jozua, is Psalm 43 een van de psalmen die aan generaties woorden hebben gegeven. „Woorden wanneer bedrog en onrecht ons overkomen. Waarom laat je je meeslepen door het gevoel dat God Zich heeft teruggetrokken? Velen keren zich af. Maar de psalm bidt om licht en waarheid. Het gaat van donker naar licht. Dat hebben ook wij nodig. In Hem zijn Gods licht en waarheid gekomen.”

„Is de vrijheid dan voor niets geweest? Hebben we niets geleerd?” vraagt H. Bax, voorzitter van het Oranjecomité Herdenken en gedenken, zich af. „Al 66 jaar herdenken we onze oorlogsslachtoffers en nog steeds zijn er overal ter wereld brandhaarden van oorlog en geweld. Laten we in de samenleving alert zijn op signalen die onze vrijheid in gevaar brengen.”

Zeker 250 meer

Zou de Nederlandse letterkundige, journalist en dichter Jan Campert de omstandigheden in de dodencel hebben aangevoeld toen hij in 1943 zijn hulp aan Joden met de dood moest bekopen? „Mijn God, maak mij het sterven licht, en zoo ik heb gefaald, gelijk een elk wel falen kan, schenk mij dan Uw genâ.” ”Het lied der achttien doden” van Campert wordt gelezen door Marinne Tanis, leerlinge van het Wartburg College, locatie Marnix.

Rikie Bansberg van intercultureel en religieus ontmoetingscentrum De Buitenwacht noemt de eerste namen van de nieuwe voorlopige lijst van Dordtse oorlogsslachtoffers die formeel zaterdag wereldkundig wordt gemaakt. Uit onderzoek van het Stedelijk Platform Herdenking en het Dordtse Museum 1940-1945 blijkt dat er zeker 250 mensen meer tijdens de oorlog zijn omgekomen dan de 600 van wie dat tot nu toe werd aangenomen. „Het is goed dat ook die namen in herinnering blijven.”

Ds. A. de Lange, predikant van de hervormde Pauluskerk, spreekt het gebed aan het slot van de bijeenkomst uit. „God van licht en waarheid. De namen van de mensen die gevallen zijn brengen wij voor Uw aangezicht.”