De noodtoestand was ingevoerd na een staatsgreep in 1963, waarbij de nog altijd regerende Baathpartij aan de macht kwam. Sindsdien zijn openbare bijeenkomsten verboden en hebben de burgers weinig bewegingsvrijheid. Tegenstanders van het regime werden veroordeeld tot lange celstraffen. Dat gebeurde in speciale veiligheidsrechtbanken, die donderdag ook zijn opgeheven door Assad.

De oppositie in Syrië reageerde terughoudend op de hervormingen. Dissident Haitham Maleh noemde het opheffen van de noodtoestand onvoldoende. „Het komt tegemoet aan maar een paar eisen van het Syrische volk”, zei hij. Mensenrechtenactivisten kondigden aan het regime in de gaten te zullen houden „om te zien of veiligheidstroepen de wet overtreden”.

Die terughoudendheid heeft een reden. Het regime zegt met ronkende woorden dat de veranderingen ook betekenen dat demonstraties voortaan zijn toegestaan. Het staatspersbureau SANA spreekt van „een van de algemene mensenrechten die in de Syrische grondwet worden gegarandeerd”. Maar die betogingen mogen pas doorgaan als het regime daar toestemming voor geeft. Organisatoren moeten van tevoren zelfs aangeven wat de demonstranten willen scanderen. Bovendien moet de aanvraag minstens vijf dagen voor de betoging worden ingediend.

Dat maakt de grote demonstraties die worden verwacht na het middaggebed deze vrijdag bij voorbaat al illegaal. Getuigen melden dat er bewapende veiligheidstroepen aanwezig zijn in de westelijke stad Homs, tot nog toe het epicentrum van de volkswoede. Inwoners zouden volkswachten hebben gevormd om de stad te bewaken tegen het bewind. „De mensen in Homs zijn bang en boos”, zei mensenrechtenactivist Wissam Tarif.

De onrust in Syrië brak ongeveer een maand geleden uit. In de hoofdstad Damascus gingen tientallen mensen de straat op, na oproepen op Facebook. De politie knuppelde de betoging uit elkaar en arresteerde vier jongeren. Het was naar verluidt het eerste openlijke protest in Syrië sinds 1963.

Het regime probeert sindsdien een herhaling van de geslaagde revoluties in Tunesië en Egypte te voorkomen. Enerzijds stellen de machthebbers zich hard op. Niet alleen betogingen, maar ook begrafenissen van omgekomen demonstranten werden uiteen gedreven. Tegenstanders van het bewind zijn opgepakt. Honderden mensen zouden zijn omgekomen.

Anderzijds belooft Assad al een maand lang hervormingen, in de hoop dat hij zo de angel uit de volkswoede kan halen. Of hij daarin slaagt, valt echter te bezien. Ook de tot afteden gedwongen dictatoren van Egypte en Tunesië, Hosni Mubarak en Zine al-Abidine Ben Ali, probeerden met concessie na concessie aan de macht te blijven, maar tevergeefs.