Zijn collega H. de Boer van MKB-Nederland ziet in het CAO-overleg geen enkele ruimte voor een structurele loonsverhoging. Volgens hem zijn gezien de economisch barre tijden alleen eenmalige uitkeringen mogelijk, zoals dit jaar in de CAO voor de metaalnijverheid is afgesproken.

De voorzitter van de organisatie voor middelgrote en kleinere ondernemingen verwacht niet dat werkgevers en werknemers binnenkort op centraal niveau afspraken maken over de loonontwikkeling. „Alleen als de vakbeweging bereid is tot het afspreken van een loonstijging van 0 procent, zetten wij onze handtekening onder een centraal akkoord.”

De Boer laat liever de loononderhandelingen over aan partijen die daadwerkelijk aan de CAO-tafels zitten. Hij heeft een slecht gevoel overgehouden aan het centraal akkoord dat werkgevers en vakcentrales vorig jaar sloten. „De afspraak was dat de lonen zich dit jaar binnen een bandbreedte van 0 tot 2,5 procent zouden ontwikkelen. De gemiddelde loonstijging zit echter nu meer tegen de 2,5 procent aan dan dat we ergens in het midden zijn uitgekomen.”

Al twee jaar lang pleit MKB-Nederland voor het hanteren van de nullijn in de loonontwikkeling. „De vakbeweging viel in 2001 over ons heen, omdat we zeiden dat er geen ruimte was voor structurele loonsverhogingen. De economie draaide toen nog een stuk beter dan nu, maar onze concurrentiepositie was al aan het verslechteren, en nu zitten we met de ontslagen”, aldus De Boer.

Ook Schraven is ontevreden over de resultaten van het CAO-overleg met de vakbonden in de afgelopen jaren. „Zo zijn de loonkostenstijgingen in de periode 1998-2002 echt te hoog geweest. Daar plukken we nu de wrange vruchten van. We hebben onszelf uit de markt geprijsd.”

De vakcentrales FNV en CNV nemen het pleidooi van de werkgevers voor de nullijn niet serieus. „Het is een grijsgedraaide plaat aan het worden, die ieder jaar wordt afgespeeld”, aldus een woordvoerder van de FNV. „Hopelijk nemen de werkgevers 3 juli tijdens het kennismakingsgesprek tussen het kabinet en de sociale partners een constructievere houding in.”

Volgens CAO-coördinator R. van Splunder van het CNV is loonmatiging nodig. „Maar deze opstelling is onbegrijpelijk. Werkgevers gaan voorbij aan het werkelijke probleem van de economie: de te lage arbeidsproductiviteit”, meent hij. Volgens Van Splunder moeten ondernemers de productiviteit per werknemer stimuleren door meer te innoveren, slimmer te produceren, te investeren in scholing van het personeel en te zorgen voor een lager ziekteverzuim.

Terwijl het ’gewone’ personeel de lonen matigt, zag een aantal topbestuurders het inkomen flink stijgen. Een veelgehoorde stelling is dat wanneer aandeelhouders meer macht krijgen, de topinkomens minder sterk omhooggaan. Volgens DSM-topman P. Elverding is dat absoluut niet juist. „Als aandeelhouders van bedrijven meer te zeggen krijgen over de beloningen van topbestuurders, zullen salarissen eerder stijgen dan dalen”, aldus Elverding in een woensdag gepubliceerd interview in Forum, het blad van de werkgeversvereniging VNO-NCW.

De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) is wel voorstander van meer macht voor de aandeelhouders. „De VEB vertegenwoordigt slechts een klein percentage van de aandeelhouders”, aldus Elverding. Hij zegt uit ervaring te weten dat de echt grote investeerders vinden dat de beloningen meer afhankelijk moeten worden gemaakt van de resultaten via onder meer opties, aandelen en bonussen.

Het nieuwe kabinet onderzoekt hoe de topinkomens fiscaal aan te pakken zijn. Elverding vindt dat geen goed initiatief. „Je kunt de trend niet zetten via Nederlandse wetgeving. Als er op het gebied van ondernemingsbestuur al iets wettelijk geregeld moet worden, dan eerder in Europees verband. Maar in het algemeen past de overheid op dit terrein geen actieve rol.”

Elverding verwacht meer van de commissie-Tabaksblat, die momenteel een code voor verantwoord ondernemen opstelt. In die commissie zitten het bedrijfsleven, de vakbonden en ook een club als de VEB. „Deze commissie kan contouren schetsen voor redelijk beleid”, denkt Elverding. Geen voorschriften, maar criteria: „Daarmee komen we een stapje verder, hoewel het nog niet zal leiden tot de oplossing van het probleem.”