Dat was een van de vragen die maandag centraal stonden tijdens een bijeenkomst die was georganiseerd door de vakgroep rechtstheorie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Voor het eerst ging de advocaat van het Clara Wichmann proefprocessenfonds, Barkhuysen, rechtstreeks in debat met SGP-fractievoorzitter Van der Staaij. Zondag was het precies een jaar geleden dat de Hoge Raad de staat opdroeg om effectieve maatregelen te nemen zodat SGP-vrouwen een plek kunnen krijgen op SGP-lijsten.

Volgens de advocaat is het Clara Wichmann Instituut met een aantal belangenorganisaties destijds naar de rechter gestapt omdat er jarenlang vruchteloos overleg was geweest en er geen beweging in de SGP kwam.

Door de uitspraak van de Haagse rechtbank in 2007 is die beweging er wel gekomen, zo meent de advocaat. Enkele maanden nadat de rechter uitsprak dat de SGP geen subsidie meer kreeg, liet de partij wel vrouwen toe als volwaardig lid: „Bijbelse uitgangspunten bleken niet zo onwrikbaar als gedacht.”

Ook het arrest van de Hoge Raad kan de partij in beweging brengen, denkt de advocaat. Als voorbeeld noemt hij rechterlijke uitspraken in Amerika over het tegengaan van rassenscheiding. Daar was ook weerstand tegen, maar de uitspraak leidde wel tot een omslag in het denken.

Van der Staaij weerlegt stuk voor stuk de argumenten. Dat de belangenorganisaties jarenlang overleg hebben gevoerd over het vrouwenstandpunt van de SGP en toen pas een proces gingen aanspannen, noemt hij „een sprookje.” Er is nimmer overleg geweest met de partij.

Dat de SGP in beweging kwam en vrouwen wel toeliet als volwaardig lid op grond van een rechterlijke uitspraak, klopt ook niet. De partij had al een commissie ingesteld voordat de rechter tot een uitspraak kwam.

Dat het arrest van de Hoge Raad de SGP zal bewegen tot een ander standpunt, dat lijkt Van der Staaij utopisch. De uitspraak getuigt volgens hem van „een stuitend paternalisme dat in de praktijk averechts werkt.”

De klassieke vrijheden van godsdienst en meningsuiting worden volgens Van der Staaij in het hart geraakt. „En wist u”, zo stelt de SGP-voorman vragenderwijs, „dat ook atheïsten geen plek op onze lijst krijgen?”

Volgens Barkhuysen leidt het arrest niet tot een hellend vlak. De Hoge Raad wil dat op een klein onderdeel de vrijheid voor de SGP wordt beperkt: „Alleen de mogelijkheid moet worden geopend dat SGP-vrouwen op SGP-lijsten kúnnen komen.”

Barkhuysen doet zijn best om zo redelijk mogelijk over te komen. Aan het begin van de avond lukt dat goed, maar aan het eind stelt hij vilein: „Als de SGP aan de macht komt, schaft ze de godsdienstvrijheid af, terwijl ze zich er nu op beroept.”

Echt tot elkaar komen Barkhuysen en Van der Staaij dus niet. Prof. Veraart, hoogleraar rechtstheorie aan de VU en derde inleider, doet wel een poging. Hij spoort de SGP aan om nog eens inhoudelijk naar haar standpunt te kijken: „De Bijbel kent bijvoorbeeld vrouwen als rechters, als profetes en als militair leider.”

Anderzijds wil Veraart Barkhuysen tot het inzicht brengen, dat het arrest niet tot het gewenste resultaat leidt. „Ik heb geen sympathie voor bevrijders die geen oog hebben voor degenen voor wie ze opkomen. Wie echt wil dat de SGP tot een ander standpunt komt, moet degenen steunen die verandering willen. Hij moet de taal van de SGP’ers spreken en vertrouwd worden door de achterban.”

Als uitsmijter stelt de Amsterdamse hoogleraar dat het geforceerd toekennen van rechten aan minderheden totaal verkeerd kan uitwerken. „Op enig moment kregen de indianen in Amerika het recht op grond, maar binnen de kortste keren waren ze alles weer kwijt door ruilhandel met spiegeltjes en kraaltjes.” De uitspraak van de Hoge Raad noemt Veraart een „pyrrusoverwinning waarbij niemand is gebaat.”