Het kabinet stemde vrijdag in met deze voorstellen van minister Hans Hillen van Defensie. Die had maandenlang gebroed op plannen om deze kabinetsperiode 1 miljard euro te besparen op zijn jaarlijkse budget van bijna 8,5 miljard. Dat is nodig om de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen in verband met de economische crisis en om oude financiële gaten in het budget weg te werken. De plannen zijn nog niet helemaal ingevuld. Pas op 1 juli wordt duidelijk wie precies weg moet en welke locaties zullen sluiten.

Twee derde van de besparing (ruim 617 miljoen euro) wordt gehaald bij het bestuur, ondersteuning en operationele logistiek. Zo wordt het aantal staffuncties met 30 procent teruggebracht. Ook veel officieren en onderofficieren moeten weg. Verjonging is nodig om de krijgsmacht betaalbaar en inzetbaar te houden, aldus Hillen. Hij zal binnenkort met de vakbonden overleg aangaan over een sociaal plan. De minister hoopt medewerkers zoveel mogelijk naar ander werk te kunnen begeleiden.

Ruim een derde van de bezuiniging (346 miljoen euro) wordt gehaald door materieel af te stoten. Het gaat onder meer om de zestig Leopardtanks, 17 Cougar-transporthelikopters, 19 F-16’s, vier mijnenjagers, een bevoorradingsschip en twee nieuwe patrouilleschepen.

De Tweede Kamer reageert verdeeld op de „harde” ingrepen. Regeringspartijen VVD en CDA noemen die pijnlijk maar helaas noodzakelijk. Gedoogpartij PVV vindt dat Defensie met de missie in Uruzgan jarenlang boven haar stand heeft geleefd. De oppositiepartijen hebben kritiek. Zij vinden de maatregelen onduidelijk en visieloos en wijzen erop dat ook andere keuzes mogelijk zijn. Ook vinden ze dat de medewerkers nog te lang in onzekerheid moeten blijven, omdat pas op 1 juli de plannen zijn uitgewerkt.

Zware missies

Nederland zal ook in de toekomst militaire missies „in het hoogste geweldsspectrum” kunnen blijven uitvoeren. Premier Mark Rutte zei dat vrijdag na de ministerraad in een toelichting op de bezuinigingen bij het ministerie van Defensie. Hij zei dat er wel duidelijke beperkingen zijn aan de duur van militaire missies.

Het kabinet kiest voor het snoeien bij defensie omdat overal bezuinigd moet worden, maar ook omdat er nu structureel te weinig geld is bij de krijgsmacht. F16’s moeten bijvoorbeeld aan de grond blijven omdat onderdelen uit die toestellen nodig zijn om andere Nederlandse F16’s te laten vliegen, aldus Rutte.

Volgens de premier blijven missies „in de zwaarste categorie”, zoals de afgelopen jaren in Uruzgan, mogelijk, maar gedurende een kortere periode dan de afgelopen tijd het geval was.

NAVO

De NAVO vindt de bezuinigingen op Defensie in NAVO-lidstaat Nederland een nationale aangelegenheid. Dat verklaarde een woordvoerder van het bondgenootschap vrijdag in Brussel.

De zegsman wees erop dat NAVO-topman Anders Fogh Rasmussen begrip heeft voor de nationale besparingen wegens de financiële crisis. Rasmussen benadrukt dat hij zelf ook premier is geweest.

Maar de secretaris-generaal waarschuwt niet te diep te snijden om te voorkomen dat de veiligheid van de 28 NAVO-landen niet meer kan worden verdedigd. De financiële crisis moet geen veiligheidscrisis worden, luidt zijn stelling. Rasmussen pleit voor meer samenwerking tussen NAVO-lidstaten, zoals bij de gezamenlijk aanschaf van grote transportvliegtuigen waardoor geld wordt bespaard.

Gilze-Rijen

Burgemeester Jan Boelhouwer van Gilze-Rijen reageerde vrijdag op de aangekondigde bezuinigingen. „De vliegbasis en de gemeente zijn al meer dan honderd jaar met elkaar verbonden. De afgelopen jaren onderging vliegbasis Gilze-Rijen een metamorfose. De vliegbasis werd dé thuisbasis van alle legerhelikopters. Het aantal medewerkers op de vliegbasis verdubbelde naar ongeveer tweeduizend. Veel medewerkers wonen ook in een van onze vier dorpskernen. Ik leef enorm mee met alle gezinnen die geraakt worden door de bezuinigingen.

Door de bezuinigingen dreigt nu deels afgebroken te worden wat recent is opgebouwd. Dit maakt een deel van de investeringen van de afgelopen jaren tot desinvesteringen. Ook economisch werken de bezuinigingsplannen door. De vliegbasis is een belangrijke pijler voor onze lokale en regionale economie. Bezuinigingen zijn noodzakelijk, maar waar dat kan, moeten we met elkaar de pijn verzachten.”

Oirschot

Legerplaats Oirschot moet bij de defensiebezuinigingen een flinke veer laten. Hoeveel militairen op de Brabantse legerplaats uiteindelijk hun baan kwijtraken, is nog onbekend. Vast staat wel dat het 11e tankbataljon met 30 Leopard 2A6-tanks op korte termijn volledig gaat verdwijnen. Meer dan duizend militairen luisterden vrijdagmiddag opgesteld in de openlucht naar de sombere berichten van generaal Michiel van der Laan.

Van der Laan spreekt van een sombere dag, maar is blij dat de bezuinigingen nu concreet en openbaar zijn. „Treurnis overheerst. Zeker omdat we succesvol deel hebben genomen aan missies in Afghanistan. Voor de militairen breekt een periode van onzekerheid aan. Mensen raken hun baan kwijt of worden elders binnen Defensie geplaatst. Ik ben ook een realist. Er is minder budget en we moeten noodgedwongen een tandje minder. Maar pijn doet ‘t wel.”

FNV voert actie

De FNV-bond AFMP van militairen gaat ervoor vechten dat gedwongen ontslag van defensiepersoneel wordt voorkomen. Vanaf dinsdag trekt de bond naar eigen zeggen het land in om actie te voeren bij dertig defensielocaties. Tot aan een landelijke actiedag voor defensiepersoneel op 16 juni wordt de actiedruk opgevoerd, zo maakte de bond vrijdag bekend.

De bond noemt de ingreep van minister Hans Hillen van Defensie een keiharde slag in het gezicht van defensiepersoneel. „Het is kaal en kil saneringsbeleid. Wij zullen ons hier met hand en tand tegen verzetten. Medewerkers hebben maandenlang in martelende onzekerheid verkeerd en worden nu snoeihard geraakt door asociaal en onverantwoord beleid”, aldus AFMP-voorzitter Wim van den Burg.

Voorzitter Agnes Jongerius van de vakcentrale FNV vindt het onacceptabel dat het kabinet zesduizend mensen „gedwongen de laan uitstuurt”. Jongerius rekent op een goed sociaal plan. „We verwachten ook van Defensie dat ze alles op alles zullen zetten alle mensen van werk naar werk te helpen, met behoud van inkomen.”

AFMP betwijfelt of het leger na de bezuinigingen nog wel voldoende kan uitrichten in geval van natuurrampen en terrorisme en of Defensie in het algemeen de veiligheid van Nederland nog kan garanderen. Ondanks het feit dat het kabinet investeringen heeft aangekondigd op het gebied van cybertechnologie en onbemande wapensystemen.

„Laat een ding helder zijn: dit is een asociaal en verwerpelijk beleid: er wordt wel geïnvesteerd in wapengekletter, maar niet in personeel”, aldus Van den Burg.

Marinevliegkamp De Kooy

De toekomst van marinevliegkamp De Kooy bij Den Helder is nog onduidelijk. Als het aan Defensie ligt, gaat de basis dicht. Maar het ministerie is bereid in overleg met de provincie, gemeente en medegebruikers een „uiterste poging” te doen het kamp open te houden.

Dat heeft minister Hans Hillen van Defensie vrijdag in zijn bezuinigingsbrief aan de Tweede Kamer geschreven. „Wij kunnen het niet alleen openhouden”, zei hij in een toelichting. Defensie heeft aan de provincie Noord-Holland gevraagd „ons te helpen”. Inzet van het overleg is een andere verdeling van de kosten.

Blijdschap in Woensdrecht

Terwijl op veel plaatsen met zorg en enkele harde woorden is gereageerd op de bezuinigingsvoorstellen van minister Hans Hillen van Defensie is er in Woensdrecht ook plaats voor blijdschap. Het kabinet heeft besloten het onderhoud van het vliegend materieel op de basis in de kleine West-Brabantse plaats te concentreren.

„Vreugde en blijdschap overheerst al is ook mij wel helder dat bij het ondersteunende personeel in Woensdrecht mensen gedwongen worden ontslagen en dat zijn individuele drama’s. Het zijn gigantische bezuinigingen en dan is niets meer heilig. Ook als Woensdrecht ben je dan onzeker”, reageerde burgemeester Marcel Fr¤nzel vrijdag.

Tankbataljon Havelte

Tankbataljon 42 in Havelte wordt per 9 mei opgeheven. Dat betekent dat Defensie afscheid neemt van dertig Leopardtanks en 250 man personeel. Daarbovenop verdwijnen zeventig arbeidsplaatsen in ondersteunende eenheden. In totaal gaat het om 320 van de drieduizend arbeidsplaatsen in kazernes in Havelte, Wezep, ‘t Harde en Ermelo. Dit maakte generaal Hans van der Louw vrijdag bekend nadat hij het personeel in Havelte had ingelicht.

De forse ingreep betekent niet per se dat alleen het tankpersoneel moet vertrekken. Zij krijgen de mogelijkheid om binnen Defensie op andere functies te solliciteren.

Doordat ook tankbataljon 11 in Oirschot verdwijnt, heeft het Nederlandse leger straks geen tanks meer. Generaal Van der Louw stelde dat een leger zonder tanks mogelijk is, maar dat ze onder bepaalde omstandigheden zoals slecht weer zullen worden gemist.

Leeuwarden en Volkel

De militaire vliegbases in Leeuwarden en Volkel, waar de F-16-gevechtsvliegtuigen zijn gestationeerd, blijven allebei open. Dat heeft een woordvoerster van minister Hans Hillen van Defensie vrijdagavond gezegd.

Eerder op de dag had de bewindsman in een toelichting op zijn bezuinigingsplannen aangegeven niet te weten of beide bases open zouden blijven. Maar dat is dus wel het geval: Leeuwarden en Volkel blijven in gebruik als jachtvliegbases, aldus de woordvoerster.

Het aantal F-16’s wordt wel met negentien teruggebracht tot 68. Vooral in Leeuwarden werd al tijden gevreesd voor sluiting van de basis.