UTRECHT – In de protestantse kerken is sprake van een terugloop van het aantal jongeren dat belijdenis doet. Moet de traditie van openbare geloofsbelijdenis levend gehouden worden of past deze niet meer bij de wijze waarop jongeren vandaag de dag bezig zijn met geloof en kerk?

Dr. Jos de Kock, onderwijskundige en theoloog, wil het doen van openbare belijdenis graag levend houden. Dat betoogde hij zaterdag in Utrecht op een symposium over catechese en belijdenis doen, dat onder het motto ”Ik zeg ja” was georganiseerd door de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) en JOP, de jongerenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

In 1968 was het aandeel dopelingen dat rond het twintigste levensjaar belijdenis deed nog 78 procent. In 1996 bleef dit steken op 29 procent. In 1998 werd in een onderzoek van de Vrije Universiteit pijnlijk duidelijk dat de betrokkenheid van gereformeerde jongeren bij hun kerk nog verder was teruggelopen. Het aandeel belijdeniscatechisanten haalde de 29 procent bij lange na niet meer.

Niet vanzelfsprekend

Voor dr. ir. Jan van der Stoep, lector religie in media en publieke ruimte aan de Christelijke Hogeschool Ede, is belijdenis doen niet meer vanzelfsprekend. „Jongeren wisselen gemakkelijk van kerk en hebben soms verschillende opvattingen over de doop. In onze netwerksamenleving is geloven niet meer wat je denkt of voelt, maar wat je samen doet. Als je wilt geloven, stap je een traditie binnen. Geloven is een levenshouding”, aldus de Edese lector.

Volgens hem moet de kerk het gesprek met jongeren opzoeken en aanhaken bij bestaande discussies. „Ga dingen niet opleuken, maar zoek verdieping in het geloofsgesprek en geef jongeren de ruimte om zich te ontwikkelen. Doe niet iets voor jongeren, maar schakel hen in. Bewaak de identiteit. Doe niet aan grensbewaking maar aan kernbewaking. Zo kun je als een magneet jongeren aantrekken, maar moet je hen ook kunnen afstoten. In een netwerksamenleving moet de kern van het geloof overeind blijven”, aldus Van der Stoep.

Ouders

Ds. P. Verhoeff, synodepreses van de PKN, betoogde dat de eerste verantwoordelijkheid voor de geloofsopvoeding bij de ouders ligt en niet bij de kerk. „Kinderen krijgen het geloof van hun ouders geleerd”, zei hij in het forumgesprek. Wel erkende hij dat het in toenemende mate moeilijker is om in het gezin met elkaar over het geloof te spreken.

„Ouders willen de opvoeding vaak leuk en gezellig houden. De Bijbel op tafel is daarbij een probleem. Geloofsopvoeding wordt dan gemakshalve naar de catechese verplaatst”, aldus ds. Verhoeff. Ouders zijn volgens hem een belangrijk oriëntatiepunt. Ze moeten helpen bij de geloofsopvoeding. „De catechese moet blijven, maar de geloofsopvoeding mag niet worden verzaakt.”

Wel raadt de synodepreses ouders en kerkenraden aan om geduld te hebben met jongeren en niet te sterk in te zoomen op het moment van de openbare geloofsbelijdenis: „Probeer jongeren vertrouwd te maken met God en heb tegelijkertijd geduld om op hun echte keuze te wachten.”

Volgens dr. De Kock spitst de discussie rond het doen van openbare geloofsbelijdenis zich vaak toe op de toelating tot het heilig avondmaal. „Terwijl openbare geloofsbelijdenis in de eerste plaats belangrijk is omdat het jongeren die als kind gedoopt zijn herinnert aan deze doop en hen uitdaagt die te beamen. Met het doen van openbare geloofsbelijdenis spreek je uit dat je in dienst van God wilt leven, daar in de gemeente van Christus verantwoordelijkheid in wilt dragen en daar trouw in wilt blijven.”

Gefaseerd belijden

Mart van de Kamp, jeugdouderling in Gouda, vertelde hoe in de Sint-Janskerkgemeente de belijdeniscatechese vorm krijgt. Belijdenis doen is daar geen eindpunt, maar vraagt om verdere inbedding.

In de hervormde gemeente Nigtevecht is er sprake van gefaseerd belijden, aldus ds. J. Schaap. Jongeren kunnen op twaalfjarige leeftijd een vorm van geloofsbelijdenis doen, gekoppeld aan de avondmaalsgang. Of ze ook in een volgende fase belijdenis doen, als ze eenmaal volwassen zijn? Daar heeft ds. Schaap nog geen ervaring mee.

Eerder dit jaar belegde de HGJB in Barneveld een bijeenkomst voor predikanten en catecheten, naast een bijeenkomst met workshops voor zo’n 150 jongeren die zich voorbereiden op geloofsbelijdenis.