De voorliggende grondwet is niet helemaal nieuw. Een speciaal daarvoor ingestelde commissie heeft een aantal belangrijke veranderingen aangebracht. Maar of dat genoeg is voor de meeste Egyptenaren zal moeten blijken.

De hele week worden heftige debatten gevoerd tussen voor- en tegenstemmers van de grondwet en wordt er gediscussieerd over de verschillende scenario’s na aanname of verwerping.

Kiezers zullen alleen kunnen stemmen over de gehele grondwet en kunnen dus niet hun oordeel geven over specifieke artikelen. Inzet van debat zijn vooral de wijzigingen in de artikelen die te maken hebben met parlementsverkiezingen en presidentsverkiezingen.

De meest gestelde vraag is wat er gebeurt als de kiezers in meerderheid tegen stemmen. „Dan zijn we weer terug bij af en ontstaat er een enorme verwarring”, zegt Raafat Fouda, hoogleraar rechten aan de universiteit van Caïro. Toch zegt hij zelf tegen de voorgestelde wijzigingen te zullen stemmen.

In dat geval zou een presidentiële raad met goedkeuring van het volk een tijdelijke coalitieregering kunnen formeren. Een andere optie is de huidige, tijdelijke regering nog even te handhaven tot een nieuwe grondwet gereed en goedgekeurd is. Op die manier kan een grondwettelijk vacuüm tijdens de komende parlements- en presidentsverkiezingen worden voorkomen.

Maar er is ook ander scenario. Als kiezers nee zeggen tegen de nu voorgestelde grondwet, kan het leger, gedurende een overgangsperiode een raad van vier burgers en een hoge legerofficier vormen. Zo’n raad zal op basis van een tijdelijke grondwet van zo’n vijftien tot twintig artikelen kunnen werken tot een geheel nieuwe grondwet is opgesteld en goedgekeurd na de verkiezingen.

Maar het is nog ingewikkelder. Aan een ”nee” tegen de grondwet zitten verschillende juridische- en politieke aspecten. De kiezers zullen, na hun neestem, even niets te zeggen hebben over de grondwet. Het is dan, voor bijvoorbeeld het leger, vrij eenvoudig de oude grondwet te reactiveren. Aan de andere kant moet een volk ook het recht hebben om een (nieuwe) grondwet al dan niet te wijzigen.

Vlak na de val van Mubarak stelde het leger een commissie van juristen in om de bestaande grondwet te wijzigen. Op 27 februari heeft de commissie zowel een aantal versoepelingen als beperkingen aangebracht. Die hebben vooral te maken met het presidentschap en gaan over de bevoegdheden van de president en het aantal zittingstermijnen van hem.

Een president wordt in het ver- volg gekozen voor een periode van vier jaar, en deze termijn kan slechts één keer worden verlengd. Het zijn twee belangrijke eisen, waar oppositie en het maatschappelijk middenveld al lang om roepen. De roep is door Mubarak echter stelselmatig genegeerd. Mubarak organiseerde tot vijfmaal toe zijn eigen herverkiezing met termijnen van zes jaar. Ook had hij zijn opvolging door zijn zoon Gamal al geregeld. Hiervoor werd twee jaar geleden de grondwet eenvoudigweg aangepast.

Het presidentschap wordt met name beschreven in artikel 76 van de grondwet. In het nieuwe voorstel moeten de presidentskandidaten ten minste veertig jaar oud zijn. Om als kandidaat in aanmerking te komen moe- ten ze bovendien 30.000 handtekeningen verzamelen uit min- stens 15 gouvernementen (een soort provincies) in Egypte, met een minimum van 1000 handte- keningen in elk gouvernement. Daarnaast moeten ze aanbevelingen hebben van dertig leden van het parlement. De nieuw verkozen president moet binnen zestig dagen na zijn aantreden een vicepresident aanwijzen.

Een andere belangrijke eis van de demonstranten en de oppositie is de wijziging van het artikel dat gaat over de noodtoestand. Sinds zijn aantreden, na de moord op zijn voorganger Anwar Sadat in 1981, heeft ex-president Mubarak ieder verzoek tot afschaffing van de noodtoestand afgewezen. Het nieuw voorgestelde artikel zegt dat de president unanieme goedkeuring van het parlement nodig heeft om de noodtoestand op te leggen. Een noodtoestand kan verder alleen worden ingesteld voor een periode van maximaal zes maanden en kan alleen door middel van een referendum worden verlengd.

Met de wijziging van deze artikelen is weliswaar aan de belangrijkste eisen van de demonstranten voldaan, maar toch is het ten zeerste de vraag of dat voldoende is om hen te bewegen zaterdag ”ja” te stemmen. De afgelopen twee dagen werden in het centrum van Caïro door jongeren, intellectuelen en ex-demonstranten druk flyers uitgedeeld. Een rood biljet met in grote witte letters ”nee”. Overal wordt gediscussieerd over de nieuwe grondwet. Een vrucht van de ingeslagen weg naar meer democratie: praten over politiek. Het was hier decennia lang onmogelijk op deze manier.