Japanners worden vaak omschreven als koel en emotieloos. Hoe gaan ze om met het verlies van dierbaren?

„Ik vind dat het wel meevalt me de emoties van Japanners. Ze zijn niet zoals bijvoorbeeld sommige Afrikanen, die veel meer emotie tonen als er iemand doodgaat. Ze zijn meer als Nederlanders. Wij huilen wel, maar tonen niet overdreven veel emotie. Zo zijn Japanners ook.”

Wat voor rituelen hebben Japanners rond de dood?

„Lichamen van overledenen worden meestal gecremeerd. Daarna wordt de as begraven bij een boeddhistische tempel. Veel Japanse huizen hebben een altaar, waar dagelijks wordt gebeden voor de onlangs overledenen en de geesten van de voorouders. Op dat altaar staan bloemen, wierook en foto’s en bezittingen van de overledenen. 49 dagen na het overlijden is er nog een herdenkingsritueel. In augustus is er de Odonviering. Dan keren volgens de overlevering de geesten van de overledenen terug naar hun familie. Dit is een erg belangrijke viering voor Japanners. Veel mensen gaan dan voor een paar dagen terug naar het dorp of de stad waar ze vandaan komen.”

Veel lichamen zullen waarschijnlijk nooit gevonden worden. Hoe erg vinden Japanners het als lichamen niet begraven kunnen worden?

„In Japan vindt men het erg belangrijk dat lichamen een laatste rustplaats vinden. Anders komt de geest ook niet tot rust. Als het niet lukt om het lichaam te begraven, is dat pijnlijk, maar ook dan krijgen de overledenen een plek op een altaar en zullen de nabestaanden voor hen bidden.”

Denkt u dat Japan nog lang in rouw zal zijn?

„Ja. Dit is een grote ramp. In Nederland zag je ook een groot stempel op de maatschappij na grote gebeurtenissen zoals de Tweede Wereldoorlog. Japanners hebben snel weer hun dagelijks leven opgepakt en zijn weer gewoon aan het werk gegaan. Dat wil niet zeggen dat het hen koud laat. Het is een overlevingsstrategie, een manier om de grote verliezen het hoofd te kunnen bieden.”

Bestaat in Japan permanent de angst voor een grote ramp waarbij veel doden vallen?

„Japanners groeien op met trainingen over wat ze moeten doen in het geval van een aardbeving of een tsunami. Ze weten dus goed dat dat kan gebeuren. Elke 30 tot 40 jaar komt er wel een grote ramp voor zoals een aardbeving, een tsunami of een vulkaanuitbarsting. Elke generatie heeft dus wel een grote ramp meegemaakt. Maar het is niet zo dat Japanners leven met de constante vrees voor onheil. Je kan het vergelijken met de wetenschap die veel Nederlanders hebben, dat we een aantal meter onder zeeniveau leven. Als de dijken doorbreken, gaat het heel erg mis. Maar ik ken niemand die daar wakker van ligt.”