De VWA fungeert sinds juni 2002 als nieuwe toezichthouder op de voedselveiligheid en is een overkoepelende organisatie voor de Keuringsdienst van Waren (die in het verleden onder Volksgezondheid viel) en de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (die traditioneel bij Landbouw hoort).

De overgang van de VWA van Volksgezondheid naar Landbouw betekent dat minister Veerman de eerste politieke verantwoordelijkheid voor de voedselveiligheid overneemt van minister Hoogervorst.

De Consumentenbond vindt dit „volstrekt onacceptabel.” Het toch al wankele consumentenvertrouwen in de veiligheid van het voedsel wordt zo verder ondermijnd, denkt een woordvoerder. „Het is net als de slager die zijn eigen vlees keurt. Dat is geen basis om de veiligheid van de voedselketen te waarborgen.”

Het ministerie van Landbouw vertegenwoordigt de belangen van de voedselsector, aldus de bond. Wil je belangenverstrengeling voorkomen, dan moet je hetzelfde departement niet ook nog eens de keuringen laten uitvoeren. Het onderzoek van de VWA zou feitelijk niet meer onafhankelijk zijn. „Als je als dienst functioneert onder een ministerie, ben je wel heel dicht op de politiek betrokken”, aldus de woordvoerder. De Consumentenbond is daarom bang dat de controledienst in noodgevallen, zoals het uitbreken van een crisis in de landbouw, het departement in bescherming zal nemen.

Ook de Keuringsdienst van Waren is niet blij met de overgang. „Hier hebben we jarenlang tegen gestreden”, zei een woordvoerder. „Dit is heel slecht voor onze onafhankelijkheid.”

De VWA doet zelfstandig onderzoek en brengt gevraagd en ongevraagd advies uit. De dienst krijgt daarvoor opdrachten van de ministeries van Volksgezondheid en Landbouw en voert eigen keuringen uit. Dat blijft zo, benadrukte een woordvoerder. De verhuizing betreft volgens hem „alleen potloden en pennen.”

Net als de voedingsmiddelenindustrie is de Consumentenbond juist voorstander van een krachtige, onafhankelijke autoriteit die de kwaliteit en de veiligheid van het voedsel controleert. Een discussie hierover barstte een aantal jaar geleden los. Onrust over voedselveiligheid en onduidelijkheid over genetisch gemanipuleerde voeding leidden ertoe dat de overheden in de Europese lidstaten hun voedselkeuringen gingen herzien. Dit leidde niet tot de oprichting van een sterke, onafhankelijke keuringsdienst in Europa. Er kwam slechts een adviserende Europese Voedselveiligheidsautoriteit. Door onenigheid over de vestigingsplaats kwam die tot nu toe nauwelijks van de grond.

Omdat de VWA wordt toegevoegd aan het ministerie van Landbouw heeft het departement volgens premier Balkenende een nieuwe naam nodig, schreef hij dinsdag in zijn eindverslag van de kabinetsformatie aan koningin Beatrix. Minister Veerman mag die nieuwe naam nu bedenken. Eerder drong ook toenmalig minister van Landbouw Brinkhorst aan op een naamsverandering. Zijn voorkeur ging naar Voedsel en Groen. Volgens een woordvoerder van het ministerie wordt die term het echter niet. Een ingewijde stelt dat Veerman een voorkeur heeft voor: Landbouw, Natuurbeheer en Consumentenbescherming.